Η εικόνα του Ντεμπά Μπα να διαμαρτύρεται στο διαιτητή της αναμέτρησης μπορεί τυπικά να τραβήχθηκε χθες το βράδυ σε ένα γήπεδο στο Παρίσι στο πλαίσιο ενός αγώνα για το Champions League, ωστόσο είναι μια εικόνα πολύ παλιά, μια εικόνα με ιστορία αιώνων. Ο μαύρος άνδρας να διαμαρτύρεται, ο μαύρος άνδρας να νιώθει ότι χάνει το δίκιο του, ο μαύρος άνδρας να έρχεται αντιμέτωπος με έναν κόσμο που δεν τον χωράει.
«Ποτέ δεν λέτε “αυτός ο λευκός”, απλά λέτε “αυτός ο άντρας”, γιατί όταν μιλάτε για έναν μαύρο, αναφέρετε το χρώμα του δέρματος του;».
Η αντίδραση, η αγανάκτηση, το δίκιο όλο του κόσμου, η περηφάνια ό,τι τέλος πάντων κινητοποίησε τον Ντεμπά Μπα να πάει να διαμαρτυρηθεί έντονα στον πρώτο διαιτητή του αγώνα Παρί Σεντ Ζερμέν – Μπασακσεχίρ επειδή ο τέταρτος διαιτητής, Σεμπαστιάν Κολτέσκου, αποκάλεσε «νέγρο» τον βοηθό προπονητή της τουρκικής ομάδας, τον Καμερουνέζο Πιέρ Γουεμπό.
Η διαμαρτυρία του Μπα ήταν εκείνη που κινητοποίησε πρώτα τους συμπαίκτες και έπειτα τους συναδέλφους της Παρί να αποφασίσουν να αποχωρήσουν από τον αγώνα σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Είναι χαρακτηριστικό του πλάνο του Κιμπέμπε της Παρί που αναρωτιέται αγανακτισμένος για τον Κολτέσκου: «Είναι σοβαρός; Αποχωρούμε. Αυτό ήταν. Αποχωρούμε».
Από τα αποδυτήρια οι παίκτες της Μπασακσεχίρ έκαναν γνωστό ότι δεν θα επέστρεφαν στο ματς αν δεν γινόταν άμεση αντικατάσταση του 4ου διαιτητή. Και το πέτυχαν δημιουργώντας ένα ιστορικό δεδικασμένο για περιπτώσεις όπου οι παίκτες θα έρχονται αντιμέτωποι με ρατσιστικές συμπεριφορές. Ο αγώνας θα συνεχιστεί σήμερα από το 18ό λεπτό με νέους διαιτητές.
Η αντίδραση του Κολτέσκου ήταν πως στα ρουμάνικα το «negru», που ακούγεται να λέει, σημαίνει «μαύρος» και ότι δεν είναι στιγματισμένος όρος. Μαζί του πάντως δεν συμφωνεί ο Πρόεδρος του Συμβουλίου κατά των διακρίσεων, ο οποίος δήλωσε ότι ο όρος είναι ξεκάθαρα ρατσιστικός και δεν επιδέχεται κάποιας άλλης ερμηνείας.
Τα φυλετικά επίθετα έχουν διαφορετική αύρα και ενεργοποιούν διαφορετικές ερμηνείες σε διαφορετικές γλώσσες. Στα ελληνικά, για παράδειγμα, το «μαύρος» στιγματίζεται ή όχι, ανάλογα με το περιβάλλον χρήσης. Κάποιες φορές θα είναι οκ να το πεις, άλλες θα είναι ρατσιστικό. Βέβαια πλεόν εμφανίζεται όλο και συχνότερα το Αφροέλληνας και ίσως κυριαρχήσει.
Η φράση του Ρουμάνου διαιτητή, πάντως, δεν είναι αθώα. Το «στον μαύρο» που ακούγεται να λέει είναι στιγματισμένη χρήση, άλλωστε ο Γουεμπό δεν ήταν καν ο μοναδικός με μαύρο δέρμα στο πάγκο της Μπασακσεχίρ.
Η ερώτηση που απευθύνει ο Ντεμπά Μπα θα είναι πάντα το ασφαλέστερο κριτήριο για να καταλαβαίνουμε τι παίζει. Αν ο Γουεμπό ήταν λευκός, θα έλεγε ο Κολτέσκου «στον λευκό»; Το διαβάζεις και νιώθεις ότι δεν έχει νόημα μια τέτοια διατύπωση, ότι δεν προσφέρει τίποτα. Γιατί λοιπόν να ισχύει κάτι διαφορετικό για το «μαύρος». Γιατί να ισχύει κάτι διαφορετικό αν δεν θες να μειώσεις, να προσβάλλεις, να αναπαραγάγεις ένα στερεότυπο;
Η περίπτωση του Κολτέσκου θυμίζει εκείνη του Σουάρεζ ο οποίος τιμωρήθηκε από την Αγγλική ποδοσφαιρική ομοσπονδία με 8 αγωνιστικές και πρόστιμο 40.000 στερλινών επειδή, όταν αγωνιζόταν στη Λίβερπουλ, στη διάρκεια ενός ματς της ομάδας του με τη Γιουνάτεντ αποκαλούσε επανειλημμένα τον Εβρά «negro». Ο Ουρουανός υποστήριξε ότι στη χώρα του ο όρος δεν είναι στιγματισμένος, όπως συμβαίνει στα αγγλικά, όμως κάθε μία από τις φράσεις του έδειχναν ότι χρησιμοποιούσε το «negro» για να προσβάλλει τον αντίπαλό του για το χρώμα του δέρματός του.
Και αν τότε ήταν μια τιμωρία από θεσμικά όργανα, τώρα ήταν μια συλλογική διεκδίκηση. Οι ποδοσφαιριστές της Μπασακσεχίρ και της Παρί δεν συνέχισαν τη δουλειά τους σαν μην τρέχει τίποτα, δεν έκαναν ότι δεν άκουσαν. Ενώθηκαν, διεκδίκησαν και κατόρθωσαν να πετάξουν τον ρατσισμό έξω από το γήπεδό τους.
