Πέντε ονόματα, πολλές γυναίκες που άλλαξαν τους κανόνες. Της Αλεξάνδρας Τσόλκα.
1. Μαλβίνα. Που είναι μια κέλτικη λέξη malvenu και θα πει αυτή που έχει παράξενα χαρακτηριστικά. Η Μαλβίνα Κάραλη, η δικιά μου Μαλβίνα, ήταν Μαρία και Ελένη πρώτα και μετά έγινε εκείνη η κοντοκουρεμένη γυναίκα με τα υπέροχα, λεπτά χαρακτηριστικά! Μπλε – ουρανί μάτια, λεπτή μύτη, στόμα να γελά ανεπαίσθητα με τις άκρες πάντα ανασηκωμένες προς τα πάνω. Δημοσιογράφος, συγγραφέας, μάνα, σύζυγος και ερωμένη, φίλη, αιρετική, μυαλό σε ανάφλεξη, μαγείρισσα, το κορίτσι με τις στρατιωτικές στολές ή με το ντέφι στα μπουζούκια, όλο χειροβομβίδες κρυμμένες στα χαμογέλα της, προβοκάτορας, αντιφατική, αγαπούσε το μαύρο. Μας άνοιξε δρόμο να γράφουμε και να μιλάμε ελεύθερα όλες οι επόμενες. Πλήρωσε το κόστος. Τα ‘βαλε με εξουσίες. Όταν πέθανε, αυτές –οι εξουσίες, όλες τους- έστελναν στεφάνια στη κηδεία της. Αν μπορούσε, θα τους τα πέταγε στα μούτρα…
2. Μαρία. Η μητέρα του Ιησού των Χριστιανών, απ’ όλες η πιο αγία, η Θεοτόκος, η μάνα στα μαύρα που είδε ένα παιδί που λατρευόταν να πεθαίνει πριν απ’ αυτήν και να μαρτυρά. Είναι η κάθε μάνα. Είναι το όνομα της δικής μου μάνας. Είναι εκείνες οι γυναίκες στην Κύπρο με τα μαύρα μαντίλια στα μαλλιά που κρατούν φωτογραφίες για αγνοούμενους άνδρες και ακόμα επιμένουν κι ακόμα περιμένουν. Είναι όλα τα κορίτσια της Μεσόγειου και των λατίνων με το χιλιοτραγουδισμένο όνομα και με τα μαύρα μεγάλα μάτια. Είναι η κάθε παθιασμένη Μαρία Ντολόρες, η ελαφρόμυαλη Μαρία Αντουανέτα, η αυτοκράτειρα Μαρία Θηρεσία, η ντίβα Μαρία Κάλλας. Και γιατί όλοι οι άνδρες κάποτε ερωτεύτηκαν μια Μαρία…
3. Πηνελόπη. Εκείνη του Οδυσσέα, η καρτερική, η πιστή, με την υπομονή να περιμένει 20 χρόνια για έναν άνδρα που δεν ήταν ποτέ εκεί, η αφοσιωμένη, και μια άλλη Πηνελόπη, η Δέλτα. Γυναίκα μια εποχής γεμάτης ιδέες, μεγάλες και μικρόψυχες, όλο θλίψη και διαψεύσεις, που ερωτευόταν πλατωνικά και πυρακτωμένα, που συνομιλούσε ισότιμα με σπουδαίους της εποχής, που έγραφε μαγικά περιγράφοντας τον κόσμο ακόμα και μέσα απ’ τα μάτια ενός σκυλιού, που δεν άντεξε τη γερμανική κατοχή και, όπως οι Ναζί θα περνούσαν μπροστά απ’ το σπίτι της στην Τατοΐου, φαρμακώθηκε. «ΣΙΩΠΗ» χάραξε στην πλάκα, στον τάφο της, στον κήπο της, δίπλα απ’ τα’ αγαπημένα της λουλούδια. ΣΙΩΠΗ…
4. Ηρώ. Ιέρεια της Αφροδίτης που πέθανε για έναν μεγάλο έρωτα και στο τάφο της ορκίζονταν οι εραστές και εκείνη η 17χρονη μαθήτρια με την ποδιά τη σχολική μετά απ’ τις εξετάσεις, θυσία νιότης σ’ αυτή την άπιστη, την ιδανική ελευθερία, αίμα στο στοιχειωμένο όλο κραυγές αθώων και δικαίων στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής. Ηρώ Κωνσταντοπούλου. Οργανωμένο μέλος της ΕΠΟΝ. Είχε μεγάλη αντικατοχική δράση. Λίγο πριν την αποχώρηση των Γερμανών από τη χώρα συμμετέχει στην ανατίναξη ενός τρένου που μετέφερε πυρομαχικά. Είχε συλληφθεί δυο φορές. Την δεύτερη στις 31 Ιουλίου 1944, με το που τέλειωσε τις απολυτήριες εξετάσεις του γυμνασίου. Αγαπούσε τις κούκλες. Στη καταραμένη οδό Μέρλιν, στα αρχηγεία της Γκεστάπο, την βασάνιζαν. Έβριζε τους βασανιστές στην γλώσσα τους, με άψογη προφορά. Την χτυπούσαν πιο δυνατά. Με άλλους 49 στήθηκε στον τοίχο του Σκοπευτηρίου. Λέει δε θέλησε να της δέσουν τα μάτια. Λέει πως μέχρι τέλους ήθελε να κοιτάζει εκείνον τον κόσμο που δεν πρόλαβε καλά καλά να γευτεί… Ήταν μια ηρωίδα!
5. Ρόζα. Θα πει Τριανταφυλλένια. Ήταν η Λούξεμπουργκ! Εβραία, μαρξίστρια, γέννημα των αρχών του 19ου αιώνα, με χώρες της και την Πολωνία και την Γερμανία. Πολιτική θεωρητικός, φιλόσοφος, πάνω απ’ όλα επαναστάτρια που δεν χωρούσε σε γεωμετρικά σχήματα. Στον τέλος της τη συνέλαβαν, τη βασάνισαν, την εκτέλεσαν. Μια άλλη Ρόζα, η Πάρκς, επαναστάτρια και εκείνη οδήγησε στην αλλαγή του κόσμου. Μαύρη. Μοδίστρα. «Η μητέρα του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα». 1 Δεκεμβρίου 1955. Γυρνούσε στο σπίτι της, μετά από μια μέρα σκληρής δουλειάς. Μοντγκόμερι, Αλαμπάμα! Έπρεπε να σηκωθεί απ’ τη θέση να καθίσουν λευκοί. Οι άλλοι έγχρωμοι σηκώθηκαν. Εκείνη όχι! «Οι άνθρωποι λένε ότι δεν έδωσα τη θέση μου επειδή ήμουν κουρασμένη» έγραψε χρόνια μετά, «αλλά αυτό δεν είναι αλήθεια. Δεν ήμουν κουρασμένη σωματικά! Όχι, είχα απλά κουραστεί να υποχωρώ». Τη συνέλαβαν. Την υποτίμησαν. Την διέσυραν. Την παρενόχλησαν. Όλοι οι έγχρωμοι και πολλοί λευκοί αρνιόντουσαν να πάρουν λεωφορείο. Η Αμερική βάδιζε αποφασισμένα κατά του ρατσισμού, κατά του παραλογισμού, κατά της απανθρωπιάς. Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Συγκρούσεις. Βία. Νίκη της ανθρωπότητας. Ο νόμος καταργείται. Γιατί μια γυναίκα δε σηκώθηκε απ’ τη θέση της… Και η άλλη που γεννήθηκε Στέλλα και έγινε Ρόζα Εσκενάζυ και την λάτρευαν Τούρκοι, Έλληνες και Αρμένηδες. Και χόρευε και τραγουδούσε μαγικά. Και γύρισε τον κόσμο πολλές φορές. Και κάποτε, έφηβη, ερωτεύτηκε το πλουσιόπαιδο και οι γονείς του δεν την ήθελαν. Κλεφτήκαν, καναν παΐδιιδί και ύστερα εκείνος πέθανε. Άφησε το μωρό σε οικοτροφείο και άρχισε στα καφέ σαντάν να λέει τα ρεμπέτικα και να χορεύει. Λεφτά πολλά στα χέρια της. Κοσμήματα. Θαυμαστές. «Πρέζα όταν πιεις». Ο Ιωάννης Μεταξάς απαγορεύει το τραγούδι. Και μετά; Και μετά Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Εβραία αυτή, αλλάζει τα χαρτιά της. Την ερωτεύεται ένας Ναζί αξιωματικός. Τον πιάνει αγαπητικό, του κλέβει μυστικά, τον κατασκοπεύει, σώζει αντιστασιακούς και εβραίους, ακόμα και την ίδια την οικογένεια της από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τα κρεματόρια. Θα συλληφθεί τελικά. Δε θα ξεχάσει σα σωθεί τη φρίκη. Θα ερωτευτεί σε ένα αστυνομικό τμήμα έναν άνδρα 30 χρόνια μικρότερο της. Θα ‘ναι μέχρι το τέλος της μαζί, πάντα εραστές και αγαπημένοι. Θα βαφτιστεί αργά στη ζωή της χριστιανή Ορθόδοξη. Λατρεύτηκε όσο λίγες. Πέθανε με τον απόλυτο έρωτα της στο πλευρό της… Ήταν ευτυχισμένη! Έζησε με τους δικούς της κανόνες! Άλλαξε και τους κανόνες των άλλων…
Πέντε γυναίκες που θαυμάζω. Γράφει η Λήδα Πιμπλή.
1.Τζέιν Όστεν. Για την κρουστή πρόζα της, τόσο διαφορετική από τον παραφορτωμένο τρόπο έκφρασης των σύγχρονών της. Για τη διεισδυτικότητα του βλέμματος της που εποπτεύει τα πάντα. Για το χιούμορ της, ευγενικό και αδυσώπητο.
2. Μπίλι Χόλιντεϊ. Γιατί η φωνή της είναι σαν ατσάλινη βέργα βουτηγμένη στο μέλι. Απαιτεί την προσοχή σου και κερδίζει τον σεβασμό σου.
3. Μαρί Κιουρί. Επειδή απάντησε μία και καλή στους υπέρμαχους της θεωρίας ότι οι γυναίκες δεν έχουν θετικό μυαλό.
4. Φρίντα Κάλο. Γιατί η ομορφιά την οποία πρότεινε κατοικούσε πρώτα στο μυαλό της.
5. Σαπφώ. Γιατί έχουμε τη δυνατότητα να ξεναγηθούμε στα θραύσματα της σκέψης της και αυτό από μόνο του είναι πολύ.
Πέντε γυναίκες που με εντυπωσίασαν. Γράφει ο Χρήστος Ξανθάκης.
1. Margery Allingham. Η αγαπημένη μου συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων. Μακράν η καλύτερη στις περιγραφές τοπίων και καταστάσεων, με φιλοσοφικές και θρησκευτικές αναφορές σπάνιες, σπανιότατες για το είδος. Το βιβλίο της «The tiger in the smoke», δεν θα έπρεπε να λείπει από καμιά συλλογή μυστηρίου.
2. Βαλεντίνα Τερέσκοβα. Η πρώτη γυναίκα στο διάστημα. Με έναν πύραυλο Vostok 6, στις 16 Ιουνίου του 1963. Έκανε το γύρο της γης 48 φορές κι έμεινε στο διάστημα 3 ολόκληρες ημέρες, χρόνος μεγαλύτερος από εκείνον που είχαν καταγράψει όλοι μαζί οι Αμερικάνοι αστροναύτες ως τότε.
3. Κασσιανή. Η πρώτη ρεμπέτισα του ντουνιά. Την ιστορία της την έχω καταγράψει πιο αναλυτικά εδώ, αλλά η μαγκιά της να στείλει για τσάϊ (του βουνού εκείνη την εποχή) τον αυτοκράτορα δεν χρειάζεται πολλά λόγια. Στα συν και το καταπληκτικό της τροπάριο που συγκινεί ακόμη όσους διαθέτουν καρδιά αντί για πέτρα.
4. Janis Joplin. Γιατί κανείς και καμιά δεν έχει αποδώσει με τόσο πειστικό τρόπο την ανθρώπινη απελπισία. Ακούστε την στο άλμπουμ «I Got Dem Ol’ Kozmic Blues Again Mama!», πριν ακόμη υποκύψει στους πειρασμούς του screaming for big audiences και θα με κατανοήσετε απολύτως.
5. Jeane d’Arc. Όταν ένα κορίτσι είκοσι χρονών τα βάζει με μια πανίσχυρη στρατιωτική δύναμη και την νικάει, τότε δεν μπορείς παρά να του βγάλεις το καπέλο. Στη σημερινή εποχή μπορεί να μοιάζουν σχετικώς εξώκοσμα τόσο η ίδια όσο και τα οράματά της, αλλά είναι η πάντα η καλύτερη απόδειξη ότι η ανθρώπινη πίστη, η πίστη σε κάτι που αγαπάς, μπορεί και να μετακινήσει και όρη ακόμη.
Πέντε γυναίκες που με σημάδεψαν. Γράφει η Νανά Παλαιτσάκη.
1. Οριάνα Φαλάτσι. Πρώτη στην λίστα η Ιταλίδα δημοσιογράφος και για τρία χρόνια σύντροφος του Αλέκου Παναγούλη. Οι περισσότεροι την γνωρίζουν ως μια απίθανη ρεπόρτερ , δημοσιογράφο, συγγραφέα και σύντροφο για τρία συνεχόμενα χρόνια του Αλέκου Παναγούλη.
Στη δική μου ζωή η Οριάνα Φαλάτσι έπαιξε όχι απλώς σημαντικό , αλλά καθοριστικό ρόλο. Όχι, δεν υπήρξε η αφορμή για να γίνω δημοσιογράφος. Υπήρξε εκείνη που μ’ έκανε ν’ αποκτήσω στην ζωή μου ό,τι πιο πολύτιμο έχω. Φυσικά αναφέρομαι στον γιό μου τον Αλέξη. Τελειώνοντας το λύκειο, αγόρασα το βιβλίο της «Γράμμα σ’ ένα παιδί που δεν γεννήθηκε ποτέ». Η γραφή με συγκλόνισε. Ακόμη θυμάμαι να περιγράφει εκείνη την πρώτη σταγόνα ζωής που άρχισε να υπάρχει μέσα της… Λίγο αργότερα διαπίστωνα ότι είχα μείνει έγκυος. Δεν υπήρχε κανένας στο περιβάλλον μου που να ισχυρίζεται ότι φέρνοντας στον κόσμο ένα παιδί τόσο νωρίς θα μπορούσα να ολοκληρώσω τις σπουδές μου, το θεωρούσαν σχεδόν «τρελό» το να γίνω μητέρα την εποχή που κρατώντας μια τσάντα με τον Σνούπι απέξω (τσάντα από λινάτσα που μέσα έβαζα τα βιβλία των γαλλικών), φορώντας σαμπό και τζιν ξεβαμμένο και με το μην έχοντας κάνει απολύτως «τίποτα» να έφερνα στον κόσμο το μωρό… Τους άκουγα όλους, αλλά …είχα διαβάσει το βιβλίο της Φαλάτσι.
Ο Αλέξης γεννήθηκε και τα πάντα όλα έγιναν έτσι όπως η ζωή τα καθόρισε . Φυσικά και τελείωσα το πανεπιστήμιο, φυσικά και συνέχισα το μεταπτυχιακό μου και φυσικά φτάσαμε σήμερα να πρέπει να γράψω για το ποιες ήταν οι γυναίκες που καθόρισαν την ζωή μου και δεν θα ξεχάσω ποτέ. Αν δεν είχα διαβάσει Φαλάτσι, εκείνη η σταγόνα ζωής δεν θα υπήρξε ποτέ για μένα, η ατελείωτη πηγή ενέργειας και ευτυχίας.
2. Σιμόν Ντε Μποβουάρ. Το πιο εύκολο είναι να πιστέψετε ότι την αποθεώνω γιατί, όταν κυκλοφόρησε το θρυλικό βιβλίο της «Το δεύτερο φύλο», βιβλίο που πούλησε την πρώτη εβδομάδα κυκλοφορίας του 50.000 αντίτυπα, το Βατικανό το συμπεριέλαβε στη λίστα με τ’απαγορευμένα βιβλία και η φράση της «Γυναίκα δεν γεννιέσαι, γίνεσαι» έγινε το σύνθημα του φεμινιστικού κινήματος στον κόσμο.
Το συγκεκριμένο βιβλίο το διάβασα, καθώς η μαμά μου το είχε στο «προσκεφάλι της». Θυμάμαι το μπλε χρώμα του χοντρού εξώφυλλου με «χτυπημένη» τη χρυσή γραμματοσειρά. Θυμάμαι τις σημειώσεις που είχε κρατήσει σε κάθε περιθώριο σελίδας η μαμά με μολύβι. Μ εντυπωσίασε η ελεύθερη σχέση που είχε με τον Σαρτρ γιατί, αν και τον διεκδικούσε με πάθος, τόσο εκείνος όσο και εκείνη ήταν ελεύθεροι να έχουν σεξουαλικές σχέσεις με άλλους συντρόφους να συνευρίσκονται ακόμη και όλοι μαζί.
Εκείνο όμως που δεν θα λησμονήσω ποτέ είναι ένα γράμμα που είχε στείλει εκείνη στον Σαρτρ. Του έγραφε λοιπόν ότι θα ήθελε να γυρίσει κοντά του, να του σφουγγαρίζει, να του μαγειρεύει και να του πλένει ακόμη και τα πόδια, αποκαλύπτοντας ότι, αν και συνεπής με την κοσμοθεωρία της δεν δέχθηκε ποτέ να τον παντρευτεί, η αφοσίωση και το πάθος της για εκείνον αντιστοιχούσε σε συμπεριφορά γκέισας.
3. Coco Chanel. Ό,τι αποτέλεσε η Ρόζα Λούξεμπουργκ για το μαρξιστικό κίνημα, κάτι αντίστοιχο ήταν η Coco για την ιστορία του στυλ. Η Coco για μένα υπήρξε όχι απλώς ευφυής αλλά διάνοια! Το γεγονός ότι κατάφερε την ένδειά της να τη μετατρέψει σε παγκόσμιο στυλ, θα μπορούσα να το συγκρίνω με την προσφορά του Steve Jobs. Για σκεφτείτε ότι μια γυναίκα η οποία απλώς έραβε καλά, όταν κλήθηκε να συνοδεύσει τον στρατιωτικό σύντροφό της σε μεγάλη δεξίωση στο Παρίσι, μη έχοντας χρήματα για τουαλέτα, δανείστηκε ένα δικό του μαύρο παντελόνι, το τροποποίησε στα μέτρα της, το συνδύασε μ’ ένα λευκό πουκάμισο και …..από την επόμενη ημέρα το συγκεκριμένο στυλ αναδύθηκε σαν κυρίαρχη τάση στην υψηλή ραπτική. Όταν την ρωτούσαν «Τι είναι μόδα»; Απαντούσε: «Η μόδα είμαι εγώ». Είχε τόσο δίκιο, καθώς με αυτό ήθελε να διαμηνύσει στις γυναίκες ότι το ρούχο προσαρμόζεται στην προσωπικότητα και όχι η προσωπικότητα στο ρούχο. Λάτρεψε το ασπρόμαυρο, το μοναδικό ασφαλές μη χρώμα για τις εμφανίσεις των γυναικών, κυκλοφόρησε το Chanel 5, ένα άρωμα που από το 1921 απειλήθηκε να χάσει την πρώτη θέση στις παγκόσμιες πωλήσεις ελάχιστες φορές ενώ το μπουκάλι του υπάρχει ως έργο τέχνης πια στο μουσείο μοντέρνας τέχνης της Νέας Υόρκης.
4. Αμαλία Μεγαπάνου. Ανιψιά του Παναγιώτη Κανελλόπουλου και κόρη του αδελφού του Αναστάση, μοναδική σύζυγος του Κωνσταντίνου Καραμανλή, αποτελεί για μένα ίσως την κομψότερη γυναίκα που στάθηκε στο πλευρό πολιτικού. Ακολούθησε τον Εθνάρχη στην εξορία του στο Παρίσι μέχρι το 1972 που χωρίσανε. Αργότερα παντρεύτηκε τον μαιευτήρα Επαμεινώνδα Μεγαπάνο και έγινε γνωστή ως συγγραφέας με το δικό του επίθετο. Ανάμεσα στα βιβλία που έχει γράψει, το «Διάλογος με την Άννα» (1988), στο οποίο εξιστορούσε τις συναντήσεις της και τις συνομιλίες της με μια ιερόδουλη, δημιούργησε «σάλο» καθώς δεν μπορούσε η συντηρητική κοινωνία της εποχής κουβέντες «πεζοδρομίου» με συγγραφέα την πρώην πρώτη κυρία της χώρας. Την θαυμάζω πολύ γιατί, εκτός από το μοναδικό στυλ που καθιέρωσε, τον γραπτό της λόγο, την διάθεσή της να δωρίσει την συλλογή του πατέρα της Αναστάσιου Κανελλόπουλου στο ίδρυμα «Κωνσταντίνος Καραμανλής», δεν δημοσιοποίησε ποτέ τα όσα έζησε στο πλευρό του Εθνάρχη, αποφεύγοντας να μιλήσει δημοσίως για την κοινή τους ζωή.
5. Έλενα Σκυλίτση Βενιζέλου. Το μαιευτήριο «Έλενα» στο οποίο και γέννησα τον Αλέξη μου δεν θα υπήρχε αν η σύζυγος του Ελευθέριου Βενιζέλου το 1924 δεν επισκεπτόταν στην Ελβετία ένα πρότυπο μαιευτήριο το οποίο διηύθυνε προσωπικός της φίλος. Καταγοητεύμενη λοιπόν από τις εγκαταστάσεις και από τις παροχές που προσέφερε στις γυναίκες, αποφάσισε να ιδρύσει με δικά της κεφάλαια ένα πρότυπο μαιευτήριο στην Ελλάδα και να του δώσει το όνομα της φίλης της που μόλις είχε πεθάνει. Μαρίκα Ηλιάδη ονομαζότανε η φίλη της συζύγου του Βενιζέλου. Στις 16 Φεβρουαρίου του 1933 εγκαινιάστηκε και αμέσως απέκτησε τη φήμη του πρώτου στο είδος του σε όλα τα Βαλκάνια. Στον κήπο το μαιευτηρίου υπάρχει ο ιερός ναός Αγίων Ελευθερίου και Ελένης όπου μετά το θάνατό της, σύμφωνα με επιθυμία της, φυλάσσεται η καρδιά της.
Όταν έγινε η απόπειρα δολοφονίας του Βενιζέλου τη νύχτα της Τρίτης 6 Ιουνίου του 1933, καθώς επέστρεφαν από το σπίτι του Στέφανου και της Πηνελόπης Δέλτα, εκείνη για να προστατέψει τον άντρα της από τις σφαίρες τραυματίστηκε σοβαρά καθώς έπεσε πάνω του για να τον καλύψει με το κορμί της. Τη μία σφαίρα οι γιατροί δεν κατάφεραν να τη βγάλουν ποτέ και την ενοχλούσε μέχρι τον θάνατό της. Πέθανε στο Παρίσι, ο θάνατός της δεν αποτέλεσε σημαντική είδηση για την εποχή. Εκείνη έγραψε ένα βιβλίο «Στην σκιά του Βενιζέλου». Κάθε φορά, μα κάθε φορά, που περνάω έξω από το μαιευτήριο που δημιούργησε για να προσφέρει άριστη ποιότητα ζωής στις γυναίκες του κόσμου, θυμάμαι πως τελικά το να διαδίδεις την αγάπη δεν έχει να κάνει με το να έχεις γίνει γονιός, αρκεί να είσαι άνθρωπος.
Οι γυναίκες που αγωνίστηκαν, αγάπησαν, συντρόφεψαν χωρίς να αφομοιωθούν. Γράφει η Ντίνα Καραμάνου.
1. Αλέκα Παπαρήγα. Σύντροφος του δημοσιογράφου, αγωνιστή, Θανάση Παπαρήγα, η πρώην γγ. του ΚΚΕ, υπήρξε ένα σπουδαίο κεφάλαιο για το ελληνικό κομμουνιστικό κόμμα. Προσηλωμένη στους στόχους και τις ιδέες τις οποίες υπηρέτησε, θεωρητική της αριστεράς, χωρίς να υστερεί και σε δράση, η Αλέκα Παπαρρήγα ήταν, κυρίως, η αφοσιωμένη σύντροφος του Θανάση. Δάσκαλος για τους νέους δημοσιογράφους, αλλά και για τους νέους κομμουνιστές, διευθυντής του Ριζοσπάστη τα τελευταία χρόνια της ζωής του, έχαιρε τις εκτίμησης και του σεβασμού ακόμα και των πολιτικών αντιπάλων του. Μέχρι που το 2002 απότομα η ζωή του κόπηκε στη Νέα Μάκρη, όταν ένα αυτοκίνητο τον χτύπησε ενώ εκείνος περπατούσε προς το σπίτι.
2. Έλλη Παππά. Όταν εκτελέστηκε ο Μπελογιάννης η Έλλη Παππά ήταν μόλις 21 ετών και ήδη έγκυος στον γιο τους, Νίκο. Συγκατηγορούμενη του ιστορικού στελέχους του ΚΚΕ, πέρασε τη μισή ζωή της στη φυλακή μετά την εκτέλεση του συντρόφου της. Μεγάλωσε τον γιο τους στη φυλακή μέχρι που ανέλαβε την ανατροφή του η αδελφή της, Διδώ Σωτηρίου. Ποτέ δεν τον ξέχασε, ποτέ δεν σταμάτησε να μιλάει για εκείνον, μέχρι το θάνατό της, σε ηλικία 89 ετών, τον Οκτώβρη του 2009.
3. Ελένη Γκολεμά. Η ζωή του Μπάμπη και της Ελένης έγινε ταινία: Τα «Πέτρινα Χρόνια». Ο Μπάμπης και η Ελένη Γκολέμα, Από το 1954 μέχρι την «αμνηστία» του 1967, μπαινόβγαιναν και οι δύο στις φυλακές, λόγω της δράσης τους ως μέλη του ΚΚΕ. Όλα αυτά τα χρόνια λίγες φορές είχαν συναντηθεί, κρυφά, σε συνθήκες παρανομίας. Παντρεύτηκαν στη φυλακή με κουμπάρο τον μικρό γιο τους, τον Μίλτο. Ο Μπάμπης Γκολέμας πέθανε πλήρης ημερών το 2014 σε ηλικία 82 ετών.
4. Ιωάννα Καρυστιάνη. Για πολλούς είναι η πιο σπουδαία λογοτέχνης της σημερινής εποχής. Τα μυθιστορήματά της καταφέρνουν πάντα να αποσπάσουν κορυφαία βραβεία. Όσα μεταφέρθηκαν στο πανί από τον σύζυγό της, σκηνοθέτη Παντελή Βούλγαρη («Οι Νύφες», «Μικρά Αγγλία») έχουν καθηλώσει κοινό και κριτικούς. Οι δυο τους έχουν κοινή αλλά και παράλληλη πορεία. Η Καρυστιάνη γράφει και το κοινό αχόρταγα «ρουφάει» τα βιβλία της. Ο Βούλγαρης κινηματογραφεί και γεμίζει τις αίθουσες, ενώ οι περισσότερες ταινίες του έχουν μείνει κλασσικές: «Το προξενιό της Άννας», «Τα Πέτρινα Χρόνια», «Ψυχή Βαθιά», «Ακροπόλ»). Σύντροφοί στη ζωή εδώ και χρόνια, συνοδοιπόροι στην τέχνη, γράφουν και καταγράφουν την ελληνική πραγματικότητα των δύσκολων προηγούμενων δεκαετιών που διένυσε ο τόπος με ρεαλισμό και ευαισθησία.
