Αν κατηγορηθείς δημόσια για κάτι, ακόμη κι αν οι κατηγορίες είναι αβάσιμες, θα θεωρηθείς ένοχος. Ζούμε στην εποχή της κουλτούρας της ακύρωσης που ένα tweet είναι συνώνυμο με την ενοχή. Αυτό σου λέει το Tár, φυσικά πιο επιτηδευμένα. Για να μην πιστέψεις ότι βλέπεις μια προπαγάνδα που θέλει να θολώσει τα όρια και να σε κάνει να αμφισβητήσεις τα θύματα του Me Too (και κάθε ακατάλληλης συμπεριφοράς).
Η ταινία είναι μια μελέτη χαρακτήρα, ένα πορτρέτο μιας γυναίκας με εξουσία που χειραγωγεί το σύστημα. Η κάμερα είναι καρφωμένη στο ψυχρό πρόσωπο της Λίντια Ταρ. Δεν υπάρχει κόσμος έξω από τον μικρόκοσμο της. Πιστεύει ότι το ταλέντο της δικαιολογεί την συμπεριφορά της. Δεν την θεωρεί καν ανάρμοστη. Η Λίντια Ταρ είναι η μαέστρος της Φιλαρμονικής του Βερολίνου. Ένα φανταστικό πρόσωπο. Υπάρχουν αρκετοί διευθυντές ορχήστρας που κατηγορήθηκαν στην πραγματική ζωή για σεξουαλική παρενόχληση (ο Τζίμμυ Λεβίν, ο Ντανιέλε Γκάτι, ο Σαρλ Ντιτουά). Όλοι άνδρες.
Υπάρχει όμως και μια γυναίκα, λεσβία (όπως ο φανταστικός χαρακτήρας της Ταρ) και μαέστρος που πραγματικά θεώρησε προσβλητική την ταινία. “Προσβλήθηκα ως γυναίκα, προσβλήθηκα ως μαέστρος, προσβλήθηκα ως λεσβία” είπε η Μάριν Άλσοπ. “Υπάρχουν τόσοι πολλοί άντρες –πραγματικοί καταγεγραμμένοι άντρες– στους οποίους αυτή η ταινία θα μπορούσε να βασιστεί. Αντίθετα, όχι μόνο βάζει μια γυναίκα στον ρόλο, αλλά της δίνει όλα τα χαρακτηριστικά αυτών των ανδρών. Αυτό φαίνεται αντιγυναικείο. Το να υποθέσει κανείς ότι οι γυναίκες είτε θα συμπεριφέρονται πανομοιότυπα με τους άντρες είτε θα γίνουν υστερικές και τρελές σημαίνει ότι διαιωνίζουμε κάτι που έχουμε ήδη δει σε ταινίες τόσες φορές στο παρελθόν” και η μόνη που μπορεί να διαφωνήσει είναι η Κέιτ Μπλάνσετ γιατί πραγματικά θέλει το Όσκαρ. Ίσως, έχει ήδη γράψει ένα woke ευχαριστήριο λογύδριο για την βραδιά της Ακαδημίας. Η ταινία όμως δεν έχει καμία σχέση με τον κοινωνιολογικό ρεαλισμό. Είναι μια διαστρέβλωση της πραγματικότητας. Ένα αόριστο what if.
Ξέρετε τι είναι πραγματικότητα; Δεν υπάρχουν γυναίκες που διευθύνουν μεγάλες ορχήστρες ούτε στην Ευρώπη ούτε στη Βόρεια Αμερική. Η Σιμόν Γιούνγκ είναι επικεφαλής μαέστρος της Συμφωνικής Ορχήστρας του Σίδνεϋ. Ωστόσο γιατί να χαλάσει η πραγματικότητα το όραμα του Τοντ Φιλντ που επιστρέφει στο σινεμά μετά από 16 χρόνια απουσίας; Φανταζόταν μια γυναίκα που ντύνεται όπως οι άνδρες και λέει ότι είναι “ο πατέρας” της υιοθετημένης κόρης της, εγωκεντρική, σκληρή και αλαζονική. Αυτά δεν είναι επινοημένα χαρακτηριστικά. Δεν ανέχεται την έλλειψη σεβασμού στον Μπαχ. Γενικά, δεν ανέχεται τίποτα που εμποδίζει το μεγαλείο της να λάμψει.
Είναι η Κέιτ Μπλάνσετ μια υπέροχη ηθοποιός; Φυσικά. Ειπώθηκε καλά η ιστορία; Όχι. Βαρετά και δυσνόητα. Καταλάβαμε ποτέ ότι η Ταρ καταρρέει ψυχολογικά; Ούτε όταν έπεσε κι έφαγε τα μούτρα της. Φταίμε εμείς που δεν είμαστε εξοικειωμένοι με την γλώσσα της συμφωνικής ορχήστρας που νιώθαμε ότι μιλάνε Γερμανικά ακόμη κι όταν ακούγαμε Αγγλικά; Όχι, αυτά είναι ξιπασμένες τεχνικές θολοκουλτούρας όταν δεν έχεις κάτι ουσιαστικό να πεις. H απουσία οποιουδήποτε χαρακτήρα, κεντρικού ή υποστηρικτικού, για τον οποίο μπορεί να νιώθουμε μια λίγη συμπάθεια είναι εκκωφαντική. Ας πούμε η Νίνα Χος, ως σύντροφος της Tár, είναι σχεδόν διακοσμητική.
Η μεγαλύτερη τιμωρία της Ταρ είναι ότι δεν της δίνεται η ευκαιρία να διευθύνει τη Συμφωνία Νο. 5 του Μάλερ. Υπάρχει μια θεωρία που πιστεύει ότι όλα αυτά συμβαίνουν στην φαντασία της Ταρ. Όχι στην πραγματικότητα. Το βασίζουν στη σκηνή με την επίσκεψη στην περίφημη πολυκατοικία της νεαρής τσελίστας Όλγας στο Βερολίνο. Η νευρική διαταραχή notalgia paraesthetica παρουσιάζεται ως μια φανταστική φαγούρα. Είναι όλα ένα όνειρο; Ένας εφιάλτης; Σε ποιον κλείνει το μάτι αυτός ο σκηνοθέτης; Έκανε μια ταινία με σοβαρές ασάφειες για να μας πείσει για τι; Είναι επιτηδευμένα ασυνάρτητο. Πάει να πουλήσει meta σχόλιο σε ένα κοινό που έχει ανάγκη να νιώσει ανώτερο από το μαζικό. Το σενάριο είναι φορτωμένο με σκηνές που δεν προσθέτουν απολύτως, μα απολύτως τίποτα στην ιστορία. Δεν ξέρω γιατί έπρεπε να μάθουμε ότι κάνει τζόκινγκ σε τόσες σκηνές.
Αυτό που είναι εκνευριστικό με την ταινία για πολλούς θεατές, είναι ότι θα μπορούσε να είναι αριστούργημα. Αλλά, αν βγάλεις το κωμικό name dropping από συμφωνίες μέχρι μουσικές σχολές, τι μένει; Μια διεύθυνση ορχήστρας που είναι τόσο (μελο)δραματική που είναι εντελώς κωμική. Κανείς, ποτέ. Λίντια Ταρ. Όσο για την τελευταία σκηνή, είναι απλά εξοργιστική.
Η ερμηνεία της Κέιτ Μπλάνσετ είναι επική. Μου άρεσε και η εσωτερική διακόσμηση του σπιτιού της.
