Ένα ακόμα βιβλίο για τον Τζον Μέιναρντ Κέινς θα κάνει το ντεμπούτο του στα βιβλιοπωλεία της αλλοδαπής στις 12 Μαρτίου. Τίτλος του, «Universal Man: The Seven Lives of John Maynard Keynes» (Παγκόσμιος Άνθρωπος: Οι Επτά Ζωές του Τζον Μέιναρντ Κέινς», συγγραφέας ο Richard Davenport-Hines, «δράστης» πολλών επιτυχημένων βιογραφικών βιβλίων, και εκδοτικός οίκος ο William Collins. Το βιβλίο θα κυκλοφορήσει φυσικά πρώτα στην Αγγλία, εξού και οι προδημοσιεύσεις και τα σχετικά άρθρα σε βρετανικές εφημερίδες.

Με την ευκαιρία λοιπόν των απανωτών αναφορών στο όνομα του Κέινς από εκπροσώπους όλων των ελληνικών πολιτικών παρατάξεων –σε λίγο δεν θα υπάρχει συμπολίτης μας που να μην κατονομάζει τον εαυτό του ως κεϊνσιανό ή αντι-κεϊνσιανό- είπαμε κι εμείς να σας μεταφέρουμε τα ολίγα ενδιαφέροντα στοιχεία για τη ζωή και τις πεποιθήσεις του βρετανού ακαδημαϊκού και οικονομολόγου που αλιεύσαμε στις εφημερίδες.

 

7 σημεία για 7 ζωές

1. Ο Τζον Μέιναρντ Κέινς, κατά πολλούς ο σημαντικότερος οικονομολόγος του 20ου αιώνα, δεν είχε σπουδάσει οικονομικά. Οι σπουδές του στο King’s College του Κέιμπριτζ ήταν κλασικής γραμματείας και μαθηματικών και η μοναδική επαφή του με την επιστήμη της οικονομίας ήταν ένα «φροντιστήριο» διάρκειας οκτώ εβδομάδων. Όμως, ο πόθος του για επιστροφή στο Κέιμπριτζ ήταν τόσο μεγάλος που, όταν το 1908 άδειασε μια θέση λέκτορα των οικονομικών, δέχτηκε τον διορισμό για να γλιτώσει από μια ζωή κρατικού υπαλλήλου στο Λονδίνο. Το σκεπτικό του ήταν ότι ουδείς γίνεται οικονομολόγος λόγω πάθους για το αντικείμενο. Άλλωστε, κατά τη γνώμη του, η ενασχόληση με τα οικονομικά είναι απλά το μέσον που θα απελευθερώσει τον άνθρωπο ώστε να έχει δυνατότητα να κάνει τις επιλογές που θέλει. Τα χρήματα και ο καπιταλισμός σύμφωνα με τον Μέιναρντ «τοποθέτησαν μερικές από τις πιο απεχθείς ανθρώπινες ιδιότητες στο βάθρο των υψηλότερων αρετών».

2. Ο Κέινς ιδεολογικά απείχε μίλια από τους περισσότερους πολιτικούς της συντηρητικής παράταξης. Το μόνο σημείο που η σκέψη του συναντούσε τη δική τους ήταν η περιφρόνησή του προς την έννοια της κοινωνίας. «Δεν υπάρχει κοινωνία», δήλωνε. «Υπάρχουν μόνο άντρες, γυναίκες και οικογένειες».  Στον πυρήνα της φιλοσοφίας του ήταν ο ατομικισμός, η ατομική προσπάθεια, η ατομική ικανοποίηση και ο σεβασμός του ατόμου.

3. Ο σεξουαλικός ορίζοντας του Κέιν περιελάμβανε και τα δύο φύλα. Ως την ηλικία των 38 οι προτιμήσεις του στρέφονταν σχεδόν αποκλειστικά προς τους άνδρες όμως η γνωριμία του με τη Λίντια Λοπόκοβα, χορεύτρια με τα Ρωσικά Μπαλέτα του Ντιαγκίλεφ, άλλαξε τα πράγματα. Παντρεύτηκαν τέσσερα χρόνια αργότερα με κουμπάρο τον Ντάνκαν Γκραντ, κολλητό φίλο και εραστή του Κέινς κατά το παρελθόν. Το μοναδικό παράπονό τους από τον έγγαμο βίο που έχει γίνει γνωστό ήταν ότι δεν κατάφεραν να κάνουν παιδιά.

4. Ο Κέινς ήταν ένθερμος υπερασπιστής του αγώνα των γυναικών για ίσα δικαιώματα. Ήταν μάλιστα τόσο πεπεισμένος για το δίκαιο των αιτημάτων τους ώστε δεν δίστασε να εκτεθεί κατ’ επανάληψη μιλώντας δημόσια για την ανάγκη για την διάδοση των μέσων αντισύλληψης. Εξίσου ριζοσπαστικές ήταν οι θέσεις του για το θέμα της ίσης αμοιβής των δύο φύλων, της πρόσβασης των γυναικών στους χώρους εργασίας, για την σεξουαλική εκπαίδευση και την ποινική δίωξη της ομοφυλοφιλίας. «Η ισχύουσα νομοθεσία είναι μεσαιωνική, σε πλήρη διάσταση με την πολιτισμένη σκέψη».

 

 

5. Ο Τζον Μέιναρντ Κέινς πίστευε ακράδαντα ότι ο άνθρωπος εργάζεται για να έχει ελεύθερο χρόνο –και χρήμα για να τον απολαύσει. Πίστευε ότι είναι ρόλος της τέχνης να διευρύνει τους ορίζοντές των ανθρώπων, να τους διδάξει να σκέφτονται, να αισθάνονται και να ζουν καλά. Ακόμα και στο φόρτε του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, ο πανεπιστημιακός καθηγητής και αναγνωρισμένος πλέον επιστήμονας έκανε καμπάνια για τη χρηματοδότηση από κρατικούς πόρους του Συμβουλίου για τις Τέχνες.

6. To όνομα του Κέινς είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το θέμα των κρατικών ελλειμμάτων. Ο διαπρεπής οικονομολόγος υποστήριζε ότι σε περιόδους οικονομικής κρίσης η κυβέρνηση οφείλει να χρηματοδοτεί έργα υποδομής τα οποία θα προσφέρουν δουλειά και θα απαλύνουν τις κοινωνικές εντάσεις. Τα ελλείμματα τα οποία θα δημιουργηθούν θα καλυφθούν όταν η κρίση θα αντιστραφεί και τα ταμεία του κράτους θα γεμίσουν. Τα μέτρα αυτά όφειλαν να είναι προσωρινά και σε καμία περίπτωση δεν έπρεπε να εφαρμόζονται για να συντηρούνται οι καταναλωτικές συνήθεις των πολιτών.

7. Ο σημαντικότερος οικονομολόγος του 20ου αιώνα ήταν οπαδός της θεωρίας ότι κανένα σύστημα σκέψης δεν μπορεί να είναι «στεγανό» -τα πάντα είναι υπό διαμόρφωση. Από τον κανόνα δεν εξαιρούσε ούτε το δικό του έργο, το οποίο επεξεργαζόταν μέχρι τον θάνατό του.