Στον απόηχο της επίθεσης της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001 και στα πλαίσια του ανελέητου κυνηγιού μαγισσών που εξαπέλυσε ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ George Bush, ή όπως κατ΄ ευφημισμόν ονομάστηκε «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας», κατασκευάστηκαν στρατόπεδα συγκέντρωσης απ’ όπου πέρασαν τα επόμενα χρόνια εκατοντάδες ισλαμιστές που συνελήφθησαν σε διάφορα μέρη του κόσμου ως ύποπτοι για συμμετοχή στην περιβόητη Αλ Κάιντα.

Η πιο γνωστή αμερικανική φυλακή βρίσκεται στη ναυτική βάση του Γκουαντάναμο, και όσοι πέρασαν από εκεί δυσκολεύτηκαν να βρουν λόγια για να περιγράψουν τα τρομακτικά χρόνια που έζησαν στο «κολαστήριο» που δημιούργησαν οι ΗΠΑ εις το όνομα της «εθνικής ασφάλειας».

Οι πράκτορες της CIA και άλλων μυστικών υπηρεσιών εφάρμοσαν όλο το «ρεπερτόριο» των τεχνικών ανάκρισης (ή αλλιώς βασανιστηρίων) ώστε να αποσπάσουν τις πληροφορίες που έψαχναν για φτάσουν στον άφαντο για πολλά χρόνια Osama Bin Laden, τον αρχηγό της Αλ Κάιντα, ενώ οι συνθήκες κράτησης παραπέμπουν περισσότερο σε μεσαίωνα παρά στον 21ο αιώνα.

Διπλοί πράκτορες

Όλα αυτά όμως είναι λίγο – πολύ γνωστά τα τελευταία χρόνια, οι αντιδράσεις που έχουν γεννηθεί τεράστιες, ενώ ανά περιόδους το θέμα επανέρχεται ξανά στην επικαιρότητα, όταν συνήθως ο νυν πρόεδρος της χώρας Barack Obama υπόσχεται (δίχως να γίνει ιδιαίτερα πιστευτός) ότι θα βάλει τέλος στη λειτουργία τη συγκεκριμένης φυλακής.

Αυτό που δεν ξέραμε όμως είναι ότι δίπλα στο στρατόπεδο συγκέντρωσης λειτουργούσε ακόμη μία εγκατάσταση, όπου βρισκόταν κρατούμενοι που συμφώνησαν να συνεργαστούν με τις ΗΠΑ δίνοντας πληροφορίες στη CIA και σε αντάλλαγμα θα εξασφάλιζαν την ελευθερία τους, την ασφάλεια της οικογένειάς τους καθώς και μεγάλα χρηματικά ποσά που εξασφαλίστηκαν από μυστικά κονδύλια της υπηρεσίας.

Σύμφωνα με το Associated Press που έφερε στη δημοσιότητα τη σχετική μελέτη, το πρόγραμμα αυτό χρονολογείται από τα χρόνια του προέδρου Bush, όταν και βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη ο «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας», την εποχή περίπου που η υπερδύναμη πραγματοποιούσε στρατιωτικές εισβολές σε Αφγανιστάν και Ιράκ.

Ήταν τότε που το στρατόπεδο του Γκουαντάναμο γνώριζε ημέρες μεγάλης δόξας έχοντας μαζέψει εκατοντάδες άραβες πολίτες οι οποίοι ήταν ύποπτοι (κατά τις ΗΠΑ) για διασυνδέσεις με την Αλ Κάιντα, και η CIA τότε εκτίμησε ότι το ρίσκο να συνεργαστεί με ανθρώπους που μέχρι πρότινος θεωρούνταν θανάσιμοι εχθροί της ενδεχομένως και να άξιζε τον κόπο. Ακόμη και εάν αυτοί που θα απελευθερωνόταν να ήταν πραγματικά επικίνδυνοι για τα συμφέροντα της χώρας.

Κελιά που παραπέμπουν σε δωμάτιο ξενοδοχείου

Σύμφωνα με το σκεπτικό, όσοι θα συνεργαζόταν στα πλαίσια του προγράμματος θα μπορούσαν να αποδειχθούν πολύτιμη βοήθεια στην προσπάθεια να εντοπιστούν τα μέλη της Αλ Κάιντα τα οποία κρυβόταν σε περιοχές που και τα πιο υπερσύγχρονα μέσα παρακολούθησης δεν μπορούσαν να τους εντοπίσουν. 

Το Penny Lane (εμπνευσμένο από το τραγούδι των Beatles), όπως ήταν η κωδική ονομασία της εγκατάστασης, βρισκόταν μερικές εκατοντάδες μέτρα από το στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Γκουαντάναμο.

Οκτώ κτίρια καμουφλαρισμένα πίσω από θάμνους και βράχους περιείχαν δωμάτια τα οποία σε σχέση με αυτά της διπλανής φυλακής θεωρούνταν κάτι σαν… παράδεισος. Περιείχαν μεταξύ άλλων ιδιωτικές κουζίνες, ντους, και… κανονικά κρεβάτια, ανέσεις πρωτοφανείς, εάν αναλογιστεί κανείς τις απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης που επικρατούν στο Γκουαντάναμο.

Η CIA ήταν επιφορτισμένη με την στρατολόγηση των πιθανών διπλών πρακτόρων, και από τους 779 κρατουμένους που πέρασαν από τον συγκεκριμένο χώρο κράτησης, μόνο πολύ λίγοι επιλέχθηκαν για το συγκεκριμένο πρόγραμμα και συμφώνησαν να συνεργαστούν με τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες. Οι προϋποθέσεις που θα έπρεπε να πληροί κάποιος κρατούμενος για να ενταχθεί στο πρόγραμμα ήταν απλές. Θα έπρεπε απλά να έχει υψηλές διασυνδέσεις με τρομοκρατικές οργανώσεις όπως η Αλ Κάιντα, και μόλις γινόταν δεκτός, ξεκινούσε η εκπαίδευση από τις μυστικές υπηρεσίες.

Ριψοκίνδυνο στοίχημα

Φυσικά οι πράκτορες που ανέλαβαν το συγκεκριμένο πρόγραμμα γνώριζαν ότι πρόκειται για ένα ριψοκίνδυνο στοίχημα, για πολλούς λόγους. Αφενός γιατί οι διπλοί πράκτορες θα μπορούσαν απλά να αγνοήσουν τη συμφωνία και όταν τους παρουσιαζόταν η ευκαιρία να προβούν σε πράξεις κατά των ΗΠΑ, αφετέρου γιατί απλώς θα συμμετείχαν σε μία επίθεση και μετά θα είχαν τη δυνατότητα να βγουν δημοσίως και να αποκαλύψουν ότι η CIA τους στήριζε οικονομικά.

Ακόμη ένας φόβος είναι το γεγονός ότι η Αλ Κάιντα φαίνεται πως υποπτευόταν την ύπαρξη ενός τέτοιου σχεδίου από αμερικανικής πλευράς, αφού η διείσδυση στην συγκεκριμένη οργάνωση ήταν ένας από τους βασικούς στόχους της CIA. Κατά συνέπεια τα μέλη της οργάνωσης έγιναν με τον καιρό πολύ καχύποπτα απέναντι σε όσους πέρασαν από το Γκουαντάναμο και επέστρεψαν στις πατρίδες τους.

Το εάν το πρόγραμμα πέτυχε ή όχι πάντως όπως φαίνεται δεν θα το μάθουμε ποτέ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της αμερικανικής κυβέρνησης, το 16% των πρώην κρατουμένων του Γκουαντάναμο ξαναβρέθηκαν στα πεδία των μαχών στις τάξεις της Αλ Κάιντα. Είναι άγνωστο αν ανάμεσά τους βρίσκονται και κάποιοι που πέρασαν από το Penny Lane. 

Πάντως πηγές των μυστικών υπηρεσιών που μίλησαν στο AP υπό καθεστώς ανωνυμίας επιβεβαίωσαν ότι μερικοί από τους διπλούς – πράκτορες έδωσαν σημαντικές πληροφορίες για «τον εντοπισμό και την εξόντωση τρομοκρατών», ενώ άλλοι απλά σταμάτησαν να στέλνουν πληροφορίες και η CIA έχασε τα ίχνη τους.

Υπό την αιγίδα του George Bush

Το πρόγραμμα που τερματίστηκε το 2006 φαίνεται πως έτυχε της ιδιαίτερης προσοχής του πρώην προέδρου George Bush ο οποίος μάλιστα φέρεται να έχει περάσει από ειδική ακρόαση αξιωματούχους της CIA που δραστηριοποιήθηκαν στο Penny Lane.

Ο Barack Obama από την πλευρά του δεν φάνηκε τόσο ενθουσιώδης όπως ο προκάτοχός του και διέταξε την επαναξιολόγηση όλων των πρώην κρατουμένων του Γκουαντάναμο που εργάζονται ως διπλοί πράκτορες. Και αυτό γιατί εκφράστηκαν φόβοι σε σχέση με την ακρίβεια των πληροφοριών που παρείχαν, οι οποίες και χρησιμοποιήθηκαν κατά κόρον για χτυπήματα με μη επανδρωμένα αεροσκάφη, μία πρακτική η οποία έγινε όλο και πιο συνηθισμένη στα χρόνια της προεδρίας του.

Όσο για το Γκουαντάναμο; Αυτό παραμένει όπως πάντα «κολαστήριο», ενώ στα 11 χρόνια λειτουργίας του λιγότεροι από 10 κρατούμενοι έχουν δικαστεί και καταδικαστεί για τρομοκρατικές ενέργειες, οι περισσότεροι έχουν αποφυλακιστεί, ενώ οι υπόλοιποι αναμένουν απλά να αφεθούν ελεύθεροι.