Η «επιδημία» ιλαράς στις ΗΠΑ μετράει ήδη εκατό θύματα διαπολιτειακά –όταν λέμε θύματα, εννοούμε ανθρώπους που έπεσαν στο κρεβάτι και όχι κάτι χειρότερο. Για εμάς που οι μαμάδες μας μάς έσερναν στα σπίτια φιλενάδων τους και μας έκλειναν σε δωμάτια με άνοστα παιδάκια που είχαν την αρρώστια για να κολλήσουμε κι εμείς, ο ντόρος που έχει προκληθεί μοιάζει αδικαιολόγητος. Ιλαρά; Μη μου λες.
Φυσικά, ο πρόλογος είναι παραπλανητικός. Δεν είναι μόνο τα θύματα της ασθένειας την οποία οι Αμερικανοί είχαν το «θράσος» το 2000 να κηρύξουν εξαφανισμένη που απασχολούν τη κοινή γνώμη. Το κύριο θέμα είναι άλλο: Οι ασθενείς, παιδιά ως επί το πλείστον, δεν έχουν κάνει το εμβόλιο ερυθράς-ιλαράς-παρωτίτιδας. Οι γονείς τους επέλεξαν συνειδητά να μην τα εμβολιάσουν επειδή πιστεύουν πως ο εμβολιασμός είναι επιβλαβής για την υγεία τους.
Το θέμα όπως αντιλαμβάνεστε είναι μεγάλο και περίκαυστο. Θεωρητικά, θα έπρεπε να πλέουμε όλοι σε πελάγη ευτυχίας που η επιστήμη μας επιτρέπει να ατενίζουμε ένα μέλλον χωρίς υψηλούς πυρετούς, σημάδια σε επίκαιρα σημεία και απομόνωση στο υπνοδωμάτιο. Όμως η πραγματικότητα διαψεύδει τις υποθέσεις. Ένα σεβαστό ποσοστό Αμερικανών αποφεύγει συστηματικά τον εμβολιασμό των παιδιών του.
Οι αρνητές του εμβολιασμού είναι άνθρωποι που δεν τους περισσεύει εμπιστοσύνη. Είναι καχύποπτοι απέναντι στις μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες, στον τρόπο που αυτές διαπλέκονται με πολιτικούς και κρατικούς αξιωματούχους, προβληματίζονται για τον κερδοσκοπικό χαρακτήρα των ερευνητικών ιδρυμάτων, αμφισβητούν το δικαίωμα του κράτους να επιβάλλει κανόνες που αφορούν στην υγεία και στην ανατροφή των παιδιών. Είναι άνθρωποι της μεσοανώτερης κοινωνικοοικονοικής τάξης που ζουν στα ευκατάστατα προάστια των μεγάλων αστικών κέντρων. Η επισήμανση αυτή είναι απαραίτητη για να θέσουμε το πλαίσιο της συζήτησης –εδώ δεν μιλάμε ούτε για αδαείς, ούτε για ενδεείς.
Αρνητές του εμβολιασμού είναι επίσης οι θρησκομανείς, άνθρωποι που ενστερνίζονται αναρχοδεξιές πολιτικές και επιζητούν τον περιορισμό του κράτους στα απολύτως αναγκαία –τη φύλαξη των συνόρων δηλαδή- , οι αρνητές του τεχνολογικού πολιτισμού που πιστεύουν ότι το φαρμακείο της φύσης έχει απάντηση για όλα καθώς και οι συνωμοσιολόγοι. Είναι εκείνοι που διακηρύσσουν ότι το εμβόλιο κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας κίνδυνος-θάνατος, το αντιγριπικό, βλαπτικό, ανεξαρτήτως ηλικίας και συνολικής κατάστασης της υγείας του εμβολιαζόμενου, με επιχειρήματα βγαλμένα από εγχειρίδιο υγιεινιστικού φανταμενταλισμού, ένα βήμα πριν από τη μαγική σκέψη και τον φασισμό. Με αυτούς θα ασχοληθούμε ελάχιστα.
Υπάρχει μεγάλη απόσταση ανάμεσα σε εκείνους που ασπάζονται το δόγμα της «επικράτησης του ισχυρότερου» ή αλλιώς το «ο Θεός δίνει κι ο Θεός παίρνει» και σε εκείνους που ανησυχούν για την ποιότητα των ελέγχων στα φαρμακευτικά σκευάσματα και για τη δύναμη της πειθούς που εξασκούν τα στελέχη των φαρμακευτικών κολοσσών στα «ευάλωτα» όργανα των κοινοβουλευτικών δημοκρατιών μας. Τις ανησυχίες αυτές εντείνουν τα σκάνδαλα που βγαίνουν με ανησυχητική συχνότητα στον αφρό, βάζοντας τους γονείς σε σκέψεις: Αν ο παιδικός εμβολιασμός συνδέεται με τον αυτισμό όπως κάποιοι συνεχίζουν να υποστηρίζουν ή με την εμφάνιση αυτοάνοσων παθήσεων, πόσο πρόθυμες θα ήταν οι κυβερνήσεις να παραδεχτούν το γεγονός και να πληρώσουν τις συνέπειες; Αν κρίνουμε από τα όσα έχουν κατά καιρούς έρθει στο φως της δημοσιότητας και ανεξάρτητα από την έκβαση της συζήτησης για τα εμβόλια, η απάντηση είναι «καθόλου».
Ενδιαφέρον φυσικά έχει και η στάση των επαγγελματιών της υγείας. Υπάρχει ένα μεγάλο –το μεγαλύτερο κατά τα φαινόμενα- μέρος το οποίο είναι υπέρ σε όλα, υπάρχει ένα μικρό αλλά φωνακλάδικο που είναι ενάντια σε όλα και υπάρχει ένα τρίτο μέρος, που κανείς δεν μπορεί να προσδιορίσει ακριβώς με όρους στατιστικούς το οποίο τηρεί επιλεκτική στάση. Κι επιλεκτική σημαίνει: Ναι σε μερικά, όχι σε άλλα, με χρονοκαθυστέρηση, σε σχέση με τα συνιστώμενα, άλλα. Αυτή η τρίτη ομάδα αποκτάει όλο και περισσότερα μέλη, όχι μόνο στις ΗΠΑ∙ η παρουσία της είναι πλέον φανερή και στην Ελλάδα.
Στις ΗΠΑ, η υπόθεση έχει πάρει διαστάσεις σύρραξης. Ειδικά στις πολιτείες όπου οι γονείς διατηρούν το δικαίωμα να μην συγκατατεθούν στον εμβολιασμό του παιδιού τους λόγω πεποίθησης όπως την Καλιφόρνια, ο πόλεμος ανακοινωθέντων μεταξύ αξιωματούχων, γιατρών και εκείνων που υπεραμύνονται του δικαιώματός τους να διαφωνούν μαίνεται. Όμως το σκληρότερο μπρα ντε φερ παίζεται μεταξύ γονέων –δεν είναι λίγοι εκείνοι που απαιτούν να ξεχωρίσει η ήρα από το σιτάρι, να απομονωθούν τα μη εμβολιασμένα παιδιά ώστε τα δικά τους για να μην κινδυνεύουν. Πολλά σχολεία απέβαλαν τους μη εμβολιασμένους μαθητές για τρεις εβδομάδες, όσο είναι το διάστημα επώασης της ιλαράς, μαμάδες δεν επιτρέπουν στα παιδιά τους να κάνουν παρέα με συνομήλικα παιδιά που δεν έχουν εμβολιαστεί, άλλοι απαιτούν αλλαγή της νομοθεσίας. Τώρα, τι μπορούν να κάνουν οι διευθύνσεις των σχολείων των «καλών» συνοικιών όπου το ποσοστό των μη εμβολιασμένων παιδιών αγγίζει και ξεπερνάει το 50%, είναι άλλο θέμα.
Στην Ελλάδα πάλι που όλα γίνονται στα μουλωχτά, η στρατηγική που ακολουθείται είναι άλλη. Εμβόλια που δεν γίνονται βεβαιώνονται στα βιβλιάρια υγείας των παιδιών ώστε οι ανησυχούντες γονείς να είναι εντάξει με τις αρχές και τη συνείδηση τους. Την τακτική αυτή, όπως αντιλαμβάνεστε, ακολουθούν όχι οι γιαγιάδες στα χωριά αλλά γονείς προερχόμενοι από την καλοζωισμένη ανώτερη μεσαία τάξη, προικισμένοι με ακαδημαϊκές περγαμηνές από τα καλύτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα του εξωτερικού. Οι συγκεκριμένοι γονείς έχουν και ασφαλιστικό φορέα, και οικογενειακό γιατρό και ομοιοπαθητικό γιατρό και οικογενειακό σύμβουλο για να προσφύγουν για τα απαραίτητα.
Γιατί το κάνουν; Θα σας τα πω με δικά μου λόγια, αφού, ούτως ή άλλως, οι γιατροί της «ορθόδοξης ιατρικής πρακτικής» δεν επιθυμούν για ευνόητους λόγους να τοποθετούνται επί του θέματος. Το κάνουν διότι πιστεύουν ότι πολλά από τα εμβόλια επιβαρύνουν αναίτια τον οργανισμό των παιδιών και ταυτόχρονα δεν βοηθούν στην ισχυροποίηση του ανοσοποιητικού συστήματός τους. Αυτοί, οι «πεφωτισμένοι», δεν καταφέρονται σωρηδόν εναντίον όλων των εμβολίων, όμως είναι κάθετα αντίθετοι με τον υποχρεωτικό εμβολιασμό για ασθένειες που κατά την άποψή τους δεν κρύβουν πραγματικούς κινδύνους για την υγεία των παιδιών εφόσον αυτά ζουν σε ασφαλές περιβάλλον, διατρέφονται και ενυδατώνονται κανονικά και έχουν ιατρική φροντίδα. Και αν τους πατήσεις και πολύ τον κάλλο, σου αντιπαραθέτουν τα δεδομένα του σκανδάλου με τα εμβόλια κατά της γρίπης των χοίρων που βούλιαξαν κρατικούς προϋπολογισμούς αναίτια και χωρίς την παραμικρή απόδειξη ότι είναι αποτελεσματικά ή, έστω, μη βλαπτικά.
Το θέμα με τα εμβόλια δεν πρόκειται να κάνει φτερά το αμέσως επόμενο διάστημα. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για αυτό: Το χάσμα που μεγαλώνει ανάμεσα στους «λαϊκούς» και το επιστημονικό ιερατείο και η κατάλυση της εμπιστοσύνης προς τους ελεγκτικούς μηχανισμούς καθώς και η αύξηση της επιρροής των εναλλακτικών θεραπευτικών πρακτικών είναι κάποιοι από αυτούς. Όμως, ο ουσιαστικός λόγος είναι ότι ο σπόρος της αμφιβολίας που κάποιοι έσπειραν, δεν αντιμετωπίστηκε με επιχειρήματα αλλά με δαιμονοποίηση το αντιφρονούντων και πάντα αφ’ υψηλού.
Ίσως είναι καιρός η σχετική συζήτηση να γίνει δημόσια.
