Η ατμόσφαιρα στο Ανώτατο Δικαστήριο του Λονδίνου όπου εδώ και μερικές ημέρες ξεκίνησε η δίκη για τη δολοφονία του Αλεξάντερ Λιτβινένκο, θύμιζε κάτι από την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου. Η ίδια η υπόθεση άλλωστε παραπέμπει άνετα σε κάποιο από τα διάσημα μυθιστορήματα του John Le Carre με προσωπική προτίμηση, λόγω τίτλου, στο «Ο κατάκοπος που γύρισε από το κρύο».
Ο Λιτβινένκο είχε γυρίσει όντως από το κρύο. Πρώην στέλεχος της FSB -πρόκειται για την διάδοχο υπηρεσία της KGB- συγκρούστηκε σφοδρά με τον Βλάντιμιρ Πούτιν και, αφού τον έδιωξαν από την Υπηρεσία Πληροφοριών της Ρωσίας, βρήκε καταφύγιο στην Αγγλία. Είχε αποκαλύψει ότι ο Πούτιν -αρχηγός τότε της FSB- σχεδίαζε την δολοφονία του Μπόρις Μπερεζόσφκι, ενός ρώσου ολιγάρχη και η καταγγελία του ξεσήκωσε τεράστιο θόρυβο.
Στο Λονδίνο όπου κατέφυγε μαζί με την γυναίκα του Μαρίνα και τον γιο του Ανατόλι, οι Βρετανοί του χορήγησαν πολιτικό άσυλο. Ήταν μόνος του, αλλά ο Μπόρις Μπερεζόφσκι, αυτοεξόριστος και αυτός στην βρετανική πρωτεύουσα, δεν τον ξέχασε και τον στήριξε οικονομικά.
Ο Λιτβινένκο θα προκαλέσει την οργή του Πούτιν όταν θα γράψει το βιβλίο «Ανατινάζοντας την Ρωσία» όπου τον κατηγορεί ευθέως ως εμπνευστή διαφόρων βομβιστικών επιθέσεων στο εσωτερικό της χώρας λίγο πριν τις προεδρικές εκλογές, οι οποίες αποδόθηκαν σε Τσετσένους τρομοκράτες. Αυτό, σε συνδυασμό με τις πληροφορίες που είχαν οι Ρωσικές Υπηρεσίες Πληροφοριών για στενή συνεργασία του Λιτβινένκο με την ΜΙ6 οδήγησε σε μια από τις συγκλονιστικότερες δολοφονίες στον κόσμο των μυστικών υπηρεσιών.
Έλαβε χώρα στο μπαρ του ξενοδοχείου Millennium του Mayfair την 1η Νοεμβρίου του 2006, όταν ο εξόριστος Λιτβινένκο συναντήθηκε με δύο πρώην «συναδέλφους» του, όχι, όπως αποδείχτηκε εκ των υστέρων, για να θυμηθούν τα παλιά. Ο πρώην πράκτορας που είχε γίνει η Νέμεσις του Πούτιν ήπιε ένα παγωμένο τσάι όπως δήλωσε αργότερα που του πρόσφερε ο Αντρέι Λουντογκόϊ. Λίγη ώρα αφού επέστρεψε σπίτι του ένιωσε αφόρητους πόνους στο στομάχι του και εισήχθη αμέσως σε νοσοκομείο όπου διαπιστώθηκε μετά από λίγες ημέρες ότι είχε δηλητηριαστεί με το ραδιενεργό ισότοπο Πολώνιο -210.
Τα μαλλιά του έπεσαν την πρώτη ημέρα της νοσηλείας του, ο νωτιαίος μυελός του διαλυόταν μέρα με την ημέρα και ήξερε ότι ήταν καταδικασμένος σε έναν αργό και βασανιστικό θάνατο. Εξέπνευσε στις 24 Νοεμβρίου κι αυτό επειδή την ημέρα της δηλητηρίασης του, κατάλαβε ότι τον δηλητηρίασαν και έκανε αρκετές πλύσεις στομάχου με μαγγάνιο.
Οι βρετανικές αρχές που φρουρούσαν το δωμάτιό του στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο του Λονδίνου είχαν ήδη ξεκινήσει μια έρευνα που θα κατέληγε σε μια εντονότατη διπλωματική διαμάχη με την ρωσική κυβέρνηση.
Στα χρόνια που ακολούθησαν κανείς δεν συνελήφθη για την δολοφονία του ρώσου πράκτορα, ούτε καν αυτός που όλες οι ενδείξεις έδειχναν ότι, απ’ όπου κι αν πέρασε την ημέρα της δολοφονίας Λιτβινένκο, άφηνε ίχνη από Πολώνιο -210. Επρόκειτο για τον Αντρέι Λουντογκόϊ, ο οποίος δεν κατηγορήθηκε ποτέ για την υπόθεση, ενώ εξελέγη και βουλευτής της Ρωσικής Δούμας.
Τι έμεινε; Μια δίκη που πιθανότατα δεν θα οδηγήσει πουθενά και το ιδιόχειρο σημείωμα του Λιτβινένκο, το οποίο δόθηκε στην δημοσιότητα μετά τον θάνατό του και δεν άφηνε αμφιβολίες για το ποιος ήταν ο δολοφόνος του: «Μπορεί να καταφέρατε να μου κλείσετε το στόμα, αλλά αυτή η σιωπή θα έχει κόστος. Αποδείξατε ότι είστε τόσο βάρβαρος και άκαρδος, όσο ισχυρίζονται και οι πιο εχθρικοί επικριτές σας ότι είστε. Μπορεί να καταφέρετε να κλείσετε το στόμα ενός ανθρώπου. Αλλά η κατακραυγή από ολόκληρο τον κόσμο θα αντηχεί, κύριε Πούτιν, στ’ αυτιά σας για την υπόλοιπη ζωή σας. Ας σας συγχωρήσει ο Θεός γι’ αυτό που κάνατε…».
