Κυκλοφόρησε το τεύχος Νοεμβρίου του Newposter
Κατεβάστε ΕΔΩ δωρεάν το NEWPOSTER
Μάστιγα που, κυρίως εν καιρώ οικονομικής κρίσης, ταλανίζει τη χώρα και προκαλεί ανεπανόρθωτη πληγή στην πολιτιστική μας κληρονομιά αποτελεί η αρχαιοκαπηλία στην Ελλάδα, με τα αρχαία κειμήλια να αλλάζουν χέρια πιο… γρήγορα και από τα χρήματα.
Μπορεί ο τύμβος της Αμφίπολης να βρίσκεται στο προσκήνιο, ωστόσο το φαινόμενο της αρχαιοκαπηλίας είναι σταθερά πάντα πίσω από κάθε σχεδόν ανασκαφική έρευνα που πραγματοποιούν οι αρχαιολόγοι.
Σύμφωνα με το Τμήμα Δίωξης Αρχαιοκαπηλίας, οι πραγματικοί αρχαιοκάπηλοι είναι οι αποδέκτες των αντικειμένων, δηλαδή Έλληνες εφοπλιστές, μεγαλοεπιχειρηματίες, μουσεία του εξωτερικού και οίκοι δημοπρασιών ανά τον κόσμο. «Χωρίς να έχουμε στατιστικά δεδομένα που να το επιβεβαιώνουν, ωστόσο μπορούμε να πούμε ότι η αρχαιοκαπηλία στην Ελλάδα αυξάνεται τα χρόνια της κρίσης. Βλέπουμε μια μεγαλύτερη κινητικότητα από την πλευρά των αρχαιοκάπηλων. Εναγωνίως ο κόσμος ψάχνει αρχαία» δηλώνει στο NP ο διοικητής του Τμήματος Δίωξης Αρχαιοκαπηλίας της ΓΑΔΑ, κ. Χριστόλογλου. Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες του NP, η αστυνομία ερευνά αυτή την περίοδο μεγάλη υπόθεση αρχαιοκαπηλίας με αντικείμενα που βγήκαν λαθραία από τη χώρα μας και κατέληξαν σε μεγάλο μουσείο του εξωτερικού με πλαστά έγγραφα.
«Τα κυκλώματα της αρχαιοκαπηλίας είναι κλειστά, καλά οργανωμένα, με μαφιόζικα χαρακτηριστικά, στα οποία συμμετέχουν τα ίδια άτομα σε πολλές υποομάδες. Ο αρχαιοκάπηλος, που συνήθως είναι ένα επιφανές άτομο, έχει ως στόχο στις περισσότερες περιπτώσεις ένα συγκεκριμένο αντικείμενο και είναι έτοιμος να διαθέσει πολύ χρόνο και χρήμα για να το αποκτήσει στο σαλόνι του.
Δίνει εντολή στους διαμεσολαβητές (γκαλερίστες, έμπορους, καλλιτέχνες) να… κινήσουν τις διαδικασίες και εκείνοι, με τη σειρά τους, έρχονται σε επαφή με τον λαθρανασκαφέα, να σκάψει για να φέρει στο φως το αρχαίο εύρημα. Οι έρευνες της αστυνομίας από τον λαθρανασκαφέα προς τον αποδέκτη είναι επίπονες και πέφτουν πάνω σε τόσα εμπόδια που η σύλληψη του αρχαιοκάπηλου κρίνεται αδιανόητη πολλές φορές», εξηγεί ο κ. Χριστόλογλου.
Όπως προκύπτει από την αστυνομία, οι εμπλεκόμενοι τηρούν τη δική τους ομερτά, δεν εμπιστεύονται άλλα άτομα και οι νεοφερμένοι στα κυκλώματα περνούν από πολλές δοκιμασίες για να γίνουν δεκτοί. Οι, δε, διαμεσολαβητές έχουν στενές διασυνδέσεις με την υψηλή κοινωνία και αναλαμβάνουν, εκτός των άλλων, και το ρόλο της «προστασίας» του εντολέα τους. Οι εντολές δίνονται από τον επικείμενο συλλέκτη προς τα κάτω, στην ιεραρχία του κυκλώματος, και το μικρότερο μερίδιο λαμβάνει ο λαθρανασκαφέας, που συνήθως είναι ντόπιος, γνωρίζει πολύ καλά την περιοχή της λαθρασκαναφής και ψάχνει για αρχαία με το ίδιο πάθος που ένας τζογαδόρος παίζει στα τυχερά παιχνίδια.
Τις έρευνες της αστυνομίας δυσχεραίνει το γεγονός ότι οι αρχαιοκάπηλοι μπορούν εύκολα να κρύψουν το αντικείμενο και στη συνέχεια να το βγάλουν στο εξωτερικό με κάθε μέσο που τους διαθέτει ο εντολέας. «Τα αρχαία φεύγουν στο εξωτερικό με κοντέινερ, μισθωμένα υπερπολυτελή σκάφη, αεροπλάνα που πληρώνει ο πλούσιος συλλέκτης έργων τέχνης. Επί της ουσίας πρόκειται για διεθνή κυκλώματα που δραστηριοποιούνται από την Ελλάδα προς τα έξω, καθώς η χώρα μας είναι γεμάτη αρχαία». Αν μάλιστα κάτι στραβώσει στη δράση του κυκλώματος, οι εγκέφαλοι είναι… έτοιμοι για όλα.
Χαρακτηριστικό είναι ότι τα περισσότερα αρχαία που προέρχονται από λαθρανασκαφή καταλήγουν πλέον στον Καναδά, τις ΗΠΑ, στη Γερμανία, στην Αγγλία, στην Ελβετία και την Ιαπωνία, όπου ο πλούτος είναι διάχυτος και δεκάδες εκατομμύρια διατίθενται από αρχαιοκάπηλους.
Το προφίλ των αρχαιοκάπηλων
Μεγάλης οικονομικής και κοινωνικής επιφάνειας με εξειδικευμένη γνώση της τέχνης και του αρχαίου πολιτισμού είναι οι αρχαιοκάπηλοι, σύμφωνα με την αστυνομία. «Οι αποδέκτες έχουν τεράστια γνώση πάνω στο επιθυμητό αντικείμενο και φυσικά στόχος δεν είναι η μεγάλη εμπορική του αξία (κατά κόρον ξεπερνούν το 1 εκατ. ευρώ) αλλά η σπανιότητα του κειμηλίου» αναφέρει ο κ. Χριστόλογλου.
Πρόκειται για… άτομα υπεράνω υποψίας, εφοπλιστές και μεγάλους επιχειρηματίες που είτε θέλουν να διανθίσουν τη συλλογή τους είτε θέλουν να αποκτήσουν κοινωνικό status μέσω της απόκτησης ενός σπουδαίου αρχαίου αντικειμένου στο σπίτι τους. «Ο αρχαιοκάπηλος επιθυμεί την επίπλαστη κοινωνική καταξίωση. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ότι κυρίως νεόπλουτοι που απέκτησαν γρήγορα χρήματα αλλά δεν ανήκουν στην ελίτ επιχειρούν μέσω της αρχαιοκαπηλίας να ‘‘αναγνωριστούν’’ και να γίνουν δεκτοί από την υψηλή κοινωνία με μια σπάνια συλλογή στην οικία τους. Όλα λοιπόν γίνονται για μια δήθεν καταξίωση. Φυσικά, δεν λείπουν και φαινόμενα ξεπλύματος μέσω οίκων δημοπρασιών. Ο αρχαιοκάπηλος παίρνει από λαθρανασκαφή το αρχαίο, στη συνέχεια το δίνει σε οίκο δημοπρασίας και τελικά το ξαναγοράζει… ξεπλένοντας χρήμα πάλι από τον οίκο» σημειώνει ο διοικητής.
Οι μεγάλες υποθέσεις
1. Το 2012, η Αστυνομία συνέλαβε στη Ρόδο δύο άτομα με 1.600 αγαλματίδια σπουδαίας αρχαιολογικής αξίας.
2. Το 2013, έγιναν συλλήψεις για χρυσά αρχαία αντικείμενα του 5ου αιώνα (π.Χ.:), τα οποία σκόπευαν να πουλήσουν σε επιχειρηματίες στα Σκόπια. Η αξία τους ξεπερνούσε τα 11,5 εκατ. ευρώ.
3. Το 2011, έγιναν συλλήψεις στην Αθήνα για δύο μαρμάρινα ειδώλια, τρία κυκλαδίτικα και ένα ειδώλιο άντρα προϊόν λαθρανασκαφής. Η αξία των κειμηλίων ξεπερνούσε τα 20 εκατ. ευρώ.
4. Το 2013, η αστυνομία προχώρησε σε μια σύλληψη για τον εντοπισμό 1.640 αρχαίων χρυσών νομισμάτων της Ελληνιστικής Περιόδου.
5. Πρόσφατα, η Ελλάδα έλαβε πίσω (επαναπατρισμός) από μουσείο στη Γερμανία ελληνικών αγαλματιδίων από λαθρανασκαφή.
6. Το τελευταίο διάστημα, η χώρα μας πήρε πίσω από γκαλερί του εξωτερικού χειρόγραφο έγγραφο κλεμμένο από το Άγιον Όρος.
Να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα υπάρχουν 50 συλλέκτες με δηλωμένες συλλογές αρχαίων και έργων τέχνης υψηλής σπανιότητας. Αυτές τις συλλογές συχνά-πυκνά ελέγχει η αστυνομία, αν «σπάνε» ή αν αυξάνονται. Η αστυνομία εστιάζει σε καταγγελίες επίσης από μουσεία και οίκους δημοπρασιών για… ύποπτα εκθέματα, ενώ οι έρευνες γίνονται πάντα σε στενή συνεργασία με το υπουργείο Πολιτισμού καθώς, μεταξύ άλλων, σπουδαίοι αρχαιολογικοί χώρα έχουν καταστραφεί ολοσχερώς από λαθρασκαναφές.
«Συνεργαζόμαστε με το υπουργείο Πολιτισμού και στόχος μας είναι η ακόμη στενότερη συνεργασία, καθώς η αρχαιοκαπηλία στη χώρα μας είναι μάστιγα» καταλήγει ο κ. Χριστόλογλου.
