Γνωρίζαμε ότι σε περιπτώσεις ανθρώπων που εμφανίζουν συμπτώματα εμμονής με τη διατροφή αγγίζοντας και πολλές φορές υπερβαίνοντας τα όρια της λιμοκτονίας, είχαμε να κάνουμε- σύμφωνα με τις απόψεις των ειδικών-αποκλειστικά με την ασθένεια της λεγόμενης “νευρικής ανορεξίας”, που σε ακραίες περιπτώσεις οδηγεί ακόμη και στο θάνατο.
Όπως αποκαλύπτεται, όμως από τη σχετική βιβλιογραφία και την καθημερινή κλινική πράξη, εμφανίζεται και μια άλλη παραπλήσια “ασθένεια”, η οποία δεν έχει ακόμη αναγνωριστεί επίσημα παρ’όλο που έχει εντοπιστεί από το έτος 1997.
“Ορθορεξία” ή αλλιώς “η παθολογική, ακραία και υπερβολική ενασχόληση με την “υγιεινή” διατροφή και την εύρεση βιολογικώς “καθαρής τροφής” και η αποφυγή τροφίμων, που θεωρούνται “ανθυγιεινά”, με αποτέλεσμα την δημιουργία πολλών διαιτητικών περιορισμών”, αναφέρει στο Provocateur, ο διαιτολόγος-διατροφολόγος και διευθύνων σύμβουλος του Κέντρου Εκπαίδευσης και Αντιμετώπισης Διατροφικών Διαταραχών (ΚΕΑΔΔ), κ.Ευάγγελος Ζουμπανέας.
“Στην ορθορεξία, ο ασθενής αρχικά θέλει να βελτιώσει την υγεία του για τη θεραπεία μιας ασθένειας ή για να χάσει βάρος και τελικά η δίαιτα γίνεται το πιο σημαντικό μέρος της ζωής του”, συνεχίζει ο κ.Ζουμπανέας προσθέτοντας επίσης ότι “ η εκδήλωση της εν λόγω διατροφικής διαταραχής συμπεριφοράς φαίνεται να είναι πιο συχνή στους άνδρες παρά στις γυναίκες και σε άτομα με χαμηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης”.
Επίσης, “δεν είναι τυχαίο που λόγω της “κρίσης”-οικονομικής και μη- όλο και περισσότεροι μη μπορώντας να βιώσουν την αβεβαιότητα για το αύριο, στρέφονται στην υγιεινή διατροφή για να νιώσουν ότι έχουν τον έλεγχο”.
Και γιατί μέχρι στιγμής δεν έχει αναγνωριστεί επίσημα ως ασθένεια;
“Διότι δεν έχουν αναπτυχθεί ακόμη σαφή κριτήρια κατάταξης για την ορθορεξία παρά μόνο σε ακραίες περιπτώσεις και υπάρχει συζήτηση για το εάν ανήκει στην ομάδα των διατροφικών διαταραχών ή τις λεγόμενες ιδεο-ψυχαναγκαστικές διαταραχές. Σύντομα, όμως φαίνεται ότι θα αναγνωριστεί και επίσημα.
Προς το παρόν, ωστόσο, χρησιμοποιείται ήδη ως διάγνωση από ορισμένους επαγγελματίες υγείας, οι οποίοι έχουν τεκμηριώσει τα καταστροφικά αποτελέσματα της κατάστασης αυτής”, δηλώνει ο κ.Ζουμπανέας και αμέσως αναρωτιόμαστε για το ποσοστό με το οποίο η “ορθορεξία” εκδηλώνεται στη χώρα μας.
“Ακριβώς επειδή η ψυχογενής ορθορεξία δεν περιλαμβάνεται στο Διαγνωστικό Εγχειρίδιο των Ψυχικών Διαταραχών και επομένως δεν υφίσταται ως ασθένεια, δεν υπάρχουν δεδομένα για τον ακριβή ορισμό της, τα διαγνωστικά κριτήρια και τα ποσοστά εμφάνισής της, τόσο στην Ελλάδα, όσο και παγκοσμίως.
Παρ’όλα αυτά, σε μεταπώληση, το μέσο ποσοστό επικράτησης για την ορθορεξία ήταν 6,9% για το γενικό πληθυσμό και το 35-57,8% για τις ομάδες υψηλού κινδύνου, όπως είναι οι επαγγελματίες υγείας και οι καλλιτέχνες.
Καθώς συνεχιζόταν η κουβέντα, θυμήθηκα ότι κατά τη διάρκεια της έρευνάς μου στο διαδίκτυο σχετικά με την ορθορεξία, ήρθα αντιμέτωπη αρκετά συχνά με το συσχετισμό της με τη νευρική ανορεξία, που αποτελεί επίσης μια ασθένεια που θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι έχει πλέον προσλάβει διαστάσεις μάστιγας.
Υπάρχουν όντως κοινά στοιχεία μεταξύ των δύο αυτών διατροφικών διαταραχών;
“Και στις δύο, το φαγητό αποκτά μεγάλη θέση στη ζωή και στις σχέσεις των ανθρώπων στους οποίους εκδηλώνονται, λόγω κοινωνικών προβλημάτων, ανάγκη για έλεγχο, ψυχαναγκασμούς ή εμμονές και τελειομανία.
Στη νευρική ανορεξία, αλλά και στην ορθορεξία, τα άτομα έχουν σημαντικούς περιορισμούς στη διατροφή τους και στερεότυπα για τρόφιμα, ενώ ζουν βάσει ενός αυστηρού προγράμματος διατροφής με πολλούς περιορισμούς βιώνοντας μεγάλο στρες και άγχος για να το τηρούν, χωρίς εξαιρέσεις.
Επίσης, νιώθουν ενοχή και τύψεις, όταν δεν έχουν φάει όπως θα ήθελαν ή ακόμα όταν δεν έχουν ασκηθεί όσο θα ήθελαν, αφού συχνά συνυπάρχει και το στοιχείο της υπερβολικής άσκησης.
Τέλος, ρωτήσαμε τον κ.Ζουμπανέα, αν υπάρχει κάποια θεραπεία για την αντιμετώπιση ή έστω την άμβλυνση των συμπτωμάτων και των συνεπειών που επιφέρει στον ανθρώπινο οργανισμό, η “ορθορεξία”.
“Το παν μέτρον άριστον είναι το κλειδί σε όλους τους τομείς της ζωής μας. Επειδή το άτομο με ορθορεξία, δεν νιώθει ότι έχει πρόβλημα και πιστεύει ότι ξέρει τα πάντα γύρω από τη σωστή διατροφή, θα πρέπει να συνειδητοποιήσει το πρόβλημα και κατόπιν να λάβει τη σωστή πληροφόρηση από ειδικό διαιτολόγο.
Θα βοηθούσε, επίσης και η ψυχοθεραπεία ώστε το άτομο να ανακαλύψει τι προκάλεσε αυτή την εμμονή, να λύσει πιθανόν υποβόσκοντα συναισθήματα και έτσι να γίνει πιο ευέλικτο και λιγότερο δογματικό σε σχέση με το φαγητό. Ως εκ τούτου, ένας επαγγελματίας με ειδίκευση στη θεραπεία των διατροφικών διαταραχών είναι η καλύτερη επιλογή”.
