«Όσο υπάρχει τράπουλα θα υπάρχουν Ρηγάδες», λέγαμε τότε. Και δεν υπάρχουν.
Άλλη μια διάψευση, η λιγότερη οδυνηρή και αυτή. Διάψευση οραμάτων για τον κόσμο, διάψευση προοπτικών και προσδοκιών, διάψευση βεβαιοτήτων. Μόνο μια επιβεβαίωση από εκείνα τα χρόνια, υπάρχει ακόμη και θα υπάρχει όσο αντέχει η μνήμη μας: ο Λεωνίδας Κύρκος!
Ήταν οι πορείες, τα αμφιθέατρα, οι κόκκινες σημαίες, οι σηκωμένες γροθιές, οι κοινωνικές αντιλήψεις που άλλαζαν τουλάχιστον τον δικό μας κόσμο, αν δεν έφταναν για ολόκληρο τον άλλο. Και αυτός γαλήνιος, γλυκός, πράος, εγγενής, ευπατρίδης, διανοητής, μελίρρυτος, διαβασμένος, με ζωή σαν την Ελλάδα όλο πληγές, αλλά χωρίς μεμψιμοιρία, χωρίς να κρατά πικρίες και κακίες. Με το διαμερισματάκι στα Εξάρχεια και την αγαπημένη γυναίκα για πάντα. Ένα παράδειγμα ζωής για μας. Ένα παράδειγμα για τους σημερινούς πολιτικούς ήθους, αξιοπρεπείας, τρόπων, ιδεών, αυταπάρνησης.
Μαθήτρια στο Λύκειο και αυτός μιλάει στο Σύνταγμα. Μαγικός κόσμος αυτός! Οι ρηγάδες με τα τζιν και τα μωβ μπλουζάκια και τις μαντίλες της Αλ Φατάχ. Τα τραγούδια δυνατά στα ηχεία. Τα συνθήματα. Δίπλα μου, πίσω-πίσω, δειλές και αυτές κάτι τραβεστί, να ξεβάφονται και να ρίχνουν τα μάτια κάτω. Έκαναν τα μάτια κάτω, καρφιά στις πλάκες της πλατείας, γύρω από ένα σιντριβάνι, σε κάποια απ’τις πολλές μεταμορφώσεις της, μη και δούμε πως φοβόταν μην τις ξεφωνίσουν.
Τις έσπρωξε ο κόσμος προς την εξέδρα. Ο Λεωνίδας που μιλούσε χωρίς χαρτιά, πάντα από στήθος, τις προσέχει. Αρχίζει και μιλάει για το δικαίωμα στην διαφορά, για το ρατσισμό που καραδοκεί παντού, ακόμη και στο να αποκαλούμε τον Μητσοτάκη –τότε- Ψηλό, γιατί μετά θα ονομάσουμε τον άλλον Κοντό, τον επόμενο Χοντρό, τον τέταρτο Καραφλό.
Και δεν θα ακούμε, δε θα μιλάμε. Μόνο θα μοιάζουμε και θα αναφερόμαστε στις διαφορές μας σαν ελαττώματα. Ευαγγέλιο τα λόγια του για εμένα και για εκείνες τις τραβεστί που μου έμοιαζαν παραδείσια πουλιά χωρίς φύλλο και με πασαλειμμένα χρώματα, με τσαμπουκά στον αυτοκαθορισμό τους, χωρίς να μας ζητάνε την άδεια.
Άλλοτε… ο Λεωνίδας στις πορείες να παίζει φυσαρμόνικα. Avanti popolo για μια pantiera roza, λερωμένη πια και πιο ξεβαμμένη από ποτέ. Θυμάμαι στα ΤΕΙ εκείνο τον αλά Far West διάδρομο, να έρχεται να μιλήσει στους σπουδαστές. Στα νιάτα. Σε εκείνα τα νιάτα που θα τα άλλαζαν, που θα θρυμμάτιζαν το παλιό, που θα σάρωναν σαν άνεμο κάθε αστικό παράπηγμα – ανάχωμα διαστρέβλωσης της ανθρώπινης δικαιοσύνης, ισότητας, ευτυχίας, δημιουργικότητας.
Οι Κνίτες –φίλοι μας κατά τα άλλα- τον προπηλακίζουν απ’τα πλάγια των σχολών, ως και αντικείμενα κάνουν να πετάξουν. Τους μιλάει γλυκά. Δεν ακούνε. Δεν έχουν αφτιά. Ήρεμος στο αμφιθέατρο μιλάει για την αλλαγή που έρχεται, δεν μπορεί, έτσι θα συμβεί. Για τον πολιτισμό. Για το ήθος μας. Γιατί απ’αυτά ξεχωρίζουμε οι άνθρωποι.
Και εγώ να ντρέπομαι. Να ντρέπομαι για αυτήν την αγρία, την κουφή μου νιότη, την γεννιτσαρίστικη και βίαιη. Και μετά με τους ιδίους βρεθήκαμε στα ίδια γραφεία σαν ένα κώμα. Πώς να μιλήσει ο Τυρανόσαυρος Ρεξ με τον σκαντζόχοιρο; Γίνεται; Και μετά η φτήνια.
Κάποια στιγμή στη Βουλή, ο Ανδρέας Παπανδρέου τον αποκαλεί, «επαναστάτη των σαλονιών». Μετά μας φώναζαν όλους έτσι. Και εμάς καλά, πες, μας άξιζε. Τον Κύρκο; Με τις εικονικές εκτελέσεις κάθε ξημέρωμα; Με το κλακ του άσφαιρου στον κρόταφο; Με τις κάθε εξορίες και δεκαετία στα μπουντρούμια; Με το σταματημένο πάθος του για σπουδές, την απαγόρευση της Ιατρικής;
Σαν και τώρα τον θυμάμαι να χαρίζει τα βιβλία του της σχολής, σε ένα φοιτητή Ιατρικής και να τρέμουνε τα χέρια του! Δως του λοιπόν χτυπήματα από πρώην συντρόφους και από σχεδόν συντρόφους. Όμως, ο Λεωνίδας, ωραίος σαν μύθος, να μας ακούει όλους με σεβασμό, λες και ήμασταν ξέρω’γω τι, εκείνα τα αγριόπαιδα τα όλο ορμόνες και ορμές.
Πολλοί πήγαμε σπίτι μας για πάντα. Κάποια στιγμή είπε και αυτός ένα φτάνει και σώπασε. Σε όλα όσα μας καθοδήγησε και σε όλα όσα προέβλεψε και για όλα όσα τον αμφισβητήσαμε, είχε δίκιο. Είχε ανθρωπιά, όραμα, γνώση, ιστορία, συναίσθηση, συναίσθημα. Δεν έκανε λεφτά. Εκεί πάντα σκαλωμένος στο διαμερισματάκι στα Εξάρχεια, να κοιτάει την Αθήνα και να την νοιώθει. Χωρίς βίλες στα βόρεια προάστια, λογαριασμούς στην Ελβετία, εξοχικά στη Μύκονο, σοφέρ, πισίνες, διακοπές σε ριζόρτ, κοινοτυπίες και χρεοκοπίες.
Ένας ωραίος Έλληνας, ένας ποιητικός ιδεολόγος, που έλαμψε στην νιότη μου, στη νιότη μας και –είπαμε- στο όσο υπάρχει η μνήμη μας.
Ο Λεωνίδας Κύρκος και οι χρονολογίες
Οκτώβριος του 1924: Γέννηση στο Ηράκλειο της Κρήτης. Πατέρας του ήταν ο πολιτικός Μιχαήλ Κύρκου, από τους συνιδρυτές της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς, της ΕΔΑ. Φοίτησε στην Ιατρική Σχολή, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, αλλά ποτέ δεν ολοκλήρωσε τις σπουδές του λόγω των επανειλημμένων πολιτικών διώξεων. Έλαβε μέρος στα Δεκεμβριανά στις μάχες στην περιοχή Εξαρχείων-Νεάπολης.
1946: Εμφύλιος Πόλεμος και φυλακίζεται για 8 μήνες.
1948: Φυλακίζεται ξανά.
1949: Καταδικάζεται σε θάνατο. Η απόφαση του Εκτάκτου Στρατοδικείου δεν εκτελέστηκε λόγω της διεθνούς αντίδρασης μιας και μεταξύ των καταδικασθέντων ήταν και ο Μανόλης Γλέζος.
1953: Αποφυλακίζεται.
1953 – 1961: Εργάζεται στην εφημερίδα Αυγή, πρώτα ως ρεπόρτερ και αργότερα ως διευθυντής.
1961, 1963, 1964: Εκλέγεται μέλος του Ελληνικού Κοινοβουλίου με την ΕΔΑ. Με την διάσπαση του ΚΚΕ, τάχθηκε με τις ανανεωτικές δυνάμεις και βοήθησε στην καθιέρωση του ευρωκομμουνιστικού ΚΚΕ Εσωτερικού.
21 Απριλίου 1967: Συλλαμβάνεται από την Χούντα και φυλακίζεται για 5 χρόνια.
1974 – 1977: Μεταπολίτευση και εκλέγεται βουλευτής.
1981 – 1984: Εκλέγεται ευρωβουλευτής.
Απρίλιος 1987: Ο Κύρκος ήταν Πρόεδρος και γενικός γραμματέας του ΚΚΕ Εσωτερικού, μέχρι τον Απρίλιο του 1987, οπότε εντάχθηκε στην Ελληνική Αριστερά (Ε.ΑΡ.) της οποίας εκλέχτηκε Πρόεδρος. Μαζί με τον Χαρίλαο Φλωράκη, ίδρυσε τον Συνασπισμό της Αριστεράς και της Προόδου, του οποίου υπήρξε γραμματέας μέχρι τον Μάρτιο του 1991.
1989 – 1993: Εκλέγεται βουλευτής με τον Συνασπισμό.
2000: Προτάσσεται τιμητικά από το κόμμα του Συνασπισμού για το αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας. Εκλέγεται ο Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος.
28 Αυγούστου 2011: Πεθαίνει σε ηλικία 86 ετών, έχοντας αποκτήσει δύο γιους.
Στην τελευταία δημόσια επιστολή, ο Λεωνίδας Κύρκος επανέλαβε για τελευταία φορά, πως ο αγώνας για το Σοσιαλισμό με Δημοκρατία, Ελευθερία και σεβασμό στον άνθρωπο πρέπει να συνεχίσει, γιατί δεν υπάρχει άλλη λύση για τον κόσμο, απορρίπτοντας απόλυτα τη βία, τη μισαλλοδοξία, το φανατισμό και προτρέποντάς μας για άλλη μια φορά σε συγκρούσεις ιδεών.
