Το τεύχος Ιουλίου του NEWPOSTER κυκλοφόρησε
Πριν από περίπου δύο μήνες, ο πλανήτης συγκλονίστηκε από μία πρωτοφανή είδηση: Περισσότερα από 200 κορίτσια δίχως προφανή αιτία απήχθησαν από ένα σχολείο στη Νιγηρία και δράστες αυτής της ειδεχθούς πράξης ήταν τα μέλη μιας ακραίας ισλαμιστικής οργάνωσης, της Μπόκο Χαράμ.
Μία θρησκευτική σέχτα που εδώ και μερικά χρόνια έχει κηρύξει «ιερό πόλεμο» και μετατράπηκε σ’ έναν από τους μεγαλύτερους πονοκεφάλους της Αφρικής. Οι ρίζες της Μπόκο Χάραμ βρίσκονται στο πρόσφατο παρελθόν. Η πρώτη της εμφάνιση εντοπίζεται το 2002 και το επίσημο όνομα της οργάνωσης είναι «Σύναξη του λαού της παράδοσης για τον προσηλυτισμό και την Τζιχάντ».
Το περίφημο «Μπόκο Χαράμ» θεωρείται απλώς παρατσούκλι, και στην τοπική γλώσσα μεταφράζεται ως «η δυτική εκπαίδευση είναι αμαρτία». Οργάνωση με καθαρά θρησκευτικά χαρακτηριστικά, διακηρυγμένο στόχο την επιστροφή στις μουσουλμανικές αξίες, και απώτερο σκοπό την εγκαθίδρυση του ισλαμικού νόμου (σαρία) στην ίδια τη Νιγηρία. Οι απαγορεύσεις που οραματίζεται δεν σταματούν στην εκπαίδευση. Ό,τι έχει σχέση με το δυτικό πολιτισμό βρίσκεται στο στόχαστρο, όπως οι εκλογικές διαδικασίες, αλλά και ο τρόπος ντυσίματος των πολιτών της Νιγηρίας.
Στρατολογώντας μέλη
Σε μία χώρα με περισσότερους από 170 εκατομμύρια κατοίκους, η οποία κατατάσσεται έβδομη ανάμεσα στις πολυπληθέστερες αλλά και τις φτωχότερες του πλανήτη, με την άρχουσα τάξη βαθύτατα διεφθαρμένη και τον πληθυσμό διχασμένο ανάμεσα στο χριστιανικό νότο και τον ισλαμικό βορρά, η οργάνωση δεν δυσκολεύτηκε να βρει πρόσφορο έδαφος για να επανδρωθεί, να επεκτείνει την επιρροή της και, στο τέλος, να εξοπλιστεί.
Το 2002 ένας χαρισματικός μουσουλμάνος κληρικός, ο Μοχάμεντ Γιουσούφ στην πόλη Μαϊντουγκούρι, πρωτεύουσα της βορειοανατολικής πολιτείας Μπόρνο, βάζει τις πρώτες βάσεις για τη μετέπειτα πορεία της Μπόκο Χαράμ, ιδρύοντας ένα θρησκευτικό σχολείο και οι διδαχές του βρήκαν άμεση ανταπόκριση.
Καθώς τα χρόνια περνούσαν, πολλές φτωχές οικογένειες μουσουλμάνων απ’ όλη τη Νιγηρία αλλά και τις γειτονικές χώρες (Νίγηρας, Καμερούν) έστελναν τα παιδιά τους στο ισλαμικό σχολείο του Γιουσούφ, μετατρέποντάς το πρακτικά σε δεξαμενή στρατολόγησης μελών.
Ο δρόμος για την Τζιχάντ
Καθώς οι διαθρησκευτικές συγκρούσεις εντεινόταν στη χώρα και μαζί τους η αστυνομική καταστολή κατά των μουσουλμάνων, η οργάνωση μετακινούνταν σε όλο και πιο ριζοσπαστικές πρακτικές. Ταυτόχρονα ο προβληματισμός για την επιρροή που ασκούσε ο Γιουσούφ και οι πιστοί του μεγάλωνε, και μαζί τους άρχισαν και οι πρώτες έρευνες για το ποιόν της οργάνωσης καθώς και οι υπόνοιες πως τα μέλη ετοιμάζονται να πάρουν τα όπλα και να εξεγερθούν.
Μετριοπαθείς κληρικοί και κυβερνήτες επαρχιών στο βορρά προειδοποιούσαν πως εάν η κυβέρνηση δεν αναλάμβανε δράση, η οργάνωση θα γινόταν κράτος εν κράτει στις περιοχές τους και τα όσα έλεγαν δεν άργησαν να επιβεβαιωθούν με το χειρότερο τρόπο.
Τον Ιούλιο του 2009, μία ένοπλη εξέγερση ξέσπασε στις πολιτείες Μπαούτσι, Μπόρνο, Γιόμπε και Κάνο, με το στρατό να επεμβαίνει για να αποκαταστήσει την τάξη. Το κόστος μεγάλο και αιματηρό. Περισσότεροι από 800 άνθρωποι σκοτώθηκαν, ενώ ο πρώτος ηγέτης της οργάνωσης συνελήφθη και εκτελέστηκε σε ζωντανή τηλεοπτική μετάδοση. Είχε φτάσει πλέον η ώρα για την Μπόκο Χαράμ να πάρει τα όπλα και τα μέλη της να ζωστούν τα εκρηκτικά για να σπείρουν τον τρόμο σε ολόκληρη τη χώρα.
Επιθέσεις αυτοκτονίας, δολοφονίες αλλά και συντονισμένες επιθέσεις σε φυλακές σε όλη την επικράτεια ήταν το πρώτο κύμα βίας που συγκλόνισε τη Νιγηρία για δύο ολόκληρα χρόνια, και αποκάλυψε την προχειρότητα με την οποία αντιμετώπισαν το θέμα οι αρχές, οι οποίες βεβαίωναν με κάθε επισημότητα πως είχαν εξαλείψει την οργάνωση.
Και όμως, η Μπόκο Χαράμ ήταν παρούσα, είχε ανασυγκροτηθεί υπό τον πρώην υπαρχηγό του Γιουσούφ, τον Αμπουμπακάρ Σεάκου -ο οποίος πιστεύεται πως είναι ακόμη πιο αδίστακτος και έχει επικηρυχθεί για 7 εκατομμύρια δολάρια- και από τα τέλη του 2010 έως και το 2012 σύμφωνα με τη ΜΚΟ «Παρατηρητήριο για τα ανθρώπινα δικαιώματα» ήταν υπαίτια για το θάνατο τουλάχιστον 900 ανθρώπων.
Κατάσταση εκτάκτου ανάγκης
Σε αυτό το πλαίσιο οι δολοφονίες είχαν μπει στην ημερήσια διάταξη, ενώ οι βομβιστικές επιθέσεις επεκτάθηκαν σε εκκλησίες, στρατόπεδα, αστυνομικά τμήματα, αλλά και στο αρχηγείο του ΟΗΕ στην πρωτεύουσα της χώρας, Αμπούζα, το 2011. Αυτή ήταν ίσως η σημαντικότερη επίθεση της οργάνωσης μέχρι την απαγωγή των κοριτσιών στα μέσα Απριλίου.
Οι φόβοι πως ανέπτυξε δεσμούς με την Αλ Κάιντα και το τοπικό της παρακλάδι στην Αφρική μετατράπηκαν σε βεβαιότητα και όλα έδειχναν πως έπρεπε να αναληφθεί αποφασιστική δράση για να περιοριστεί η επιρροή της, ενώ το 2013 οι ΗΠΑ έσπευσαν να κατατάξουν την οργάνωση, που πλέον είχε κηρύξει ανοιχτά την Τζιχάντ, στη λίστα με τις τρομοκρατικές οργανώσεις.
Ο πρόεδρος της Νιγηρίας Γκούντλακ Τζόναθαν είχε αρκετές επιλογές μπροστά του για να καταπολεμήσει το φαινόμενο. Οι παραμελημένες βορειοανατολικές πολιτείες, που μαραζώνουν στη φτώχεια σε μία από τις πιο άνισες και διεφθαρμένες χώρες του πλανήτη, ήταν στην ουσία οι δεξαμενές που η Μπόκο Χαράμ αντλούσε τα μέλη της και αντί να χτυπήσει τη ρίζα του προβλήματος επέλεξε να το κρύψει κάτω από το… χαλάκι.
Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης που κηρύχθηκε πέρυσι τον Μάιο ήταν η κλιμάκωση που όλοι περίμεναν, με το στρατό να διεξάγει μεγάλης έκτασης επιχειρήσεις σε τρεις πολιτείες, το Μπόρνο, το Γιόμπε και την Ανταμάβα.
Παρότι εκ νέου ο στρατός ισχυρίστηκε την επικράτησή του, το μόνο που πρακτικά κατάφερε ήταν να περιορίσει την οργάνωση σε δασώδεις περιοχές στ’ ανατολικά, στα σύνορα με το Καμερούν. Το γεγονός αυτό άλλαξε πολύ λίγα σχετικά με τη δράση της οργάνωσης, καθώς οι εξορμήσεις που περιλαμβάνουν λεηλασίες, απαγωγές και δολοφονίες στις γύρω περιοχές έχουν γίνει συχνό φαινόμενο.
Αποκορύφωμα ήταν η απαγωγή-σοκ των μαθητριών από το σχολείο στα νοτιοανατολικά της χώρας, αλλά και η διπλή αιματηρή βομβιστική επίθεση στην πόλη Τζος, που στοίχισε τη ζωή σε 116 άτομα. Ένα αρκετά ενδιαφέρον στοιχείο είναι το γεγονός ότι από τη στιγμή που κηρύχθηκε το καθεστώς εκτάκτου ανάγκης, οι επιθέσεις σε εκπαιδευτικά ιδρύματα στα ανατολικά της χώρας έλαβαν δυσθεώρητες διαστάσεις.
Παρ’ όλα αυτά, η κυβέρνηση της Νιγηρίας επέλεξε το δρόμο της ακόμη μεγαλύτερης βίας, και σε μία σύρραξη που πλέον έχει ξεφύγει από κάθε έλεγχο, με έναν εχθρό αποφασισμένο να σπείρει τον τρόμο μέχρι να επιβάλει τις σκοταδιστικές του δοξασίες σε όλη την επικράτεια της πολυπληθέστερης χώρας της Αφρικής.
