Παρατηρώ όλες αυτές τις μέρες τη συζήτηση που γίνεται γύρω από το όνομα της Σαμπιχά Σουλεϊμάν, μιας γυναίκας που απεδείχθη «λίγη» για το ευρωψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ και ως εκ τούτου η υποψηφιότητά της αποσύρθηκε. Και μόνο το ότι η Σαμπιχά βρέθηκε για λίγες μόνο μέρες στο επίκεντρο της δημοσιότητας σε πανελλήνιο επίπεδο, έχει το σημειολογικό του ενδιαφέρον. Πιστεύω πως θα έπρεπε να είναι η αφετηρία για να κινητοποιηθεί επιτέλους η πολιτεία για τα ζητήματα που αφορούν τους Ρομά. Γιατί, η σχέση Ρομά-ελληνικού κράτους-δεν θέλω να κρίνω άλλες περιπτώσεις-είναι ένα γαϊτανάκι χαμένων ευκαιριών.
Δεν θέλω να προσποιηθώ τον επαΐοντα ούτε για το ζήτημα της δράσης της Σαμπιχά Σουλεϊμάν ούτε για την κατάσταση που επικρατεί στους καταυλισμούς των Ρομά. Ρωτάω, μαθαίνω και μεταφέρω την γενική συνισταμένη των όσων μου λένε άνθρωποι που γνωρίζουν τα πράγματα καλύτερα από εμένα. Η Σαμπιχά Σουλεϊμάν είναι μια ιδιαίτερα δραστήρια γυναικα, η οποία το 2006, μαζί με 25 άλλες γυναίκες Ρομά, δημιούργησαν τον σύλλογο Ελπίδα και έδωσαν νέα πνοή στο χωριό Δροσερό. Όπως μου έλεγε άνθρωπος από την Ξάνθη, ειδικά τον πρώτο καιρό, η Σαμπιχά γυρνούσε στους δρόμους της Ξάνθης και μάζευε τα παιδιά των φαναριών, προσπαθώντας να τα βοηθήσει να ορθοποδήσουν. Για το έργο της έχει βραβευτεί από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ενώ αυτό έχει αναγνωριστεί από πλειάδα ελληνικών και ευρωπαϊκών φορέων.
Δεν ξέρω ποια είναι η πολιτική ταυτότητα της γυναίκας. Δεν ξέρω καν αν έχει, η αλήθεια είναι πως δεν μπήκα στον κόπο να την αναζητήσω για να την ρωτήσω. Ίσως γιατί δεν έχει απολύτως καμία σημασία. Η Σαμπιχά Σουλεϊμάν δεν είναι ακροδεξιά, ούτε φυσικά ενεργούμενο της CIA, όπως χονδροειδώς είπε ο πρώην Γραμματέας του ΠΑΣΟΚ, Σωκράτης Ξυνίδης. Προφανώς, το συμπέρασμα αυτό υπακούει στον γνωστό συνειρμό «τρεις το λάδι, τρεις το ξύδι, έξι το λαδόξυδο» και συνιστά ένα λογικοφανές συμπέρασμα, το οποίο όμως δεν μπορεί να αποδειχθεί με τίποτα. Αντίθετα, από το ρεπορτάζ προκύπτει πως η Σαμπιχά Σουλεϊμάν κόπηκε μετά από σκληρές αντιδράσεις, κυρίως στο παρασκήνιο, πληρώνοντας ουσιαστικά την ανοιχτή σύγκρουση που έχει με το τουρκικό προξενείο Κομοτηνής. Και όπως μου έλεγε άνθρωπος από την περιοχή «αν δεν τα πας καλά με το προξενείο, μην το σκέφτεσαι πολύ, κάτσε σπίτι σου».
Έτσι, αντί η Σαμπιχά Σουλεϊμάν να μείνει στο ευρωψηφοδέλτιο και να δώσει δια την παρουσίας της ένα μήνυμα ενσωμάτωσης της κοινότητας των Ρομά στην ελληνική κοινωνία, οι ιθύνοντες του ΣΥΡΙΖΑ επέλεξαν υπό το κράτος των αντιδράσεων και του πανικού-εικάζω-να την εκπαραθυρώσουν. Fair enough, αυτοί καρπώνονται τις θετικές και τις αρνητικές εντυπώσεις. Απλά, δια της κίνησής τους αυτής, συντέλεσαν στο να απομακρυνθεί ένας ακόμα εκπρόσωπος της κοινότητας των Ρομά από το δημόσιο βίο. Δεν είναι πολλοί αυτοί που προέρχονται από οικογένεια Ρομά και γνωρίζουν καλά τα προβλήματα της μειονότητας.
Μια τέτοια γυναίκα είναι η Χριστίνα Χαλιλοπούλου, η οποία θα βρίσκεται στο ευρωψηφοδέλτιο της ΝΔ και αυτό είναι κάτι εξαιρετικά σημαντικό, έστω και σε επίπεδο συμβολισμού. Πρόκειται για μια γυναίκα νομομαθή, με εξαιρετικές σπουδές στο εξωτερικό, η οποία πήρε από το 2012 πάνω της μια πολύ δύσκολη προσπάθεια, τη χάραξη της εθνικής στρατηγικής για την ενσωμάτωση των Ρομά, σχέδιο το οποίο παρέδωσε προ ευλόγου διαστήματος στον Πρωθυπουργό.
Σε μια συνέντευξη που μου είχε παραχωρήσει η Χριστίνα, άφηνε σαφείς αιχμές για τον τρόπο που συνδιαμορφώθηκαν από την πλευρά της ελληνικής κυβέρνησης προγράμματα για την ενσωμάτωση των Ρομά, ενώ κατήγγειλε πως ακόμα και χρήματα που ήρθαν από την Ε.Ε. για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων αυτών χάθηκαν κάπου στο δρόμο. Δεν έχω καμία αμφιβολία πως δεν λέει ψέματα. Οι Ρομά έχουν άγραφους κανόνες, αυστηρούς κανόνες ηθικής και είναι δύσκολο πολλές φορές να ενταχθούν σε νόρμες, όπως τις απαιτεί καμιά φορά η άτεγκτη βούληση της πολιτείας. Γι’ αυτό το λόγο απαιτείται συνεργασία με την κοινότητα, ώστε να σταματήσουν οι Ρομά να αποτελούν τους παρίες της ελληνικής κοινωνίας.
Βούληση όμως υπάρχει; Τον Οκτώβριο υπήρχε ένα ιδιαίτερα ευνοϊκό momentum, τότε με την ανακάλυψη πως ένα κοριτσάκι είχε χωριστεί από τους γονείς του στη Βουλγαρία και είχε δοθεί παρανόμως για υιοθεσία σε ζευγάρι Ρομά στη Λάρισα. Η ελληνική κοινωνία θα ήθελε έναν ψύχραιμο διάλογο για το ζήτημα των καταυλισμών των Ρομά, των συνθηκών διαβίωσης αυτών των ανθρώπων. Θα ήθελε να θιγούν ζητήματα, όπως το γεγονός πως οι υποχρεώσεις των Ρομά είναι δυσανάλογες των παροχών της πολιτείας προς αυτούς. Θα ήθελε όμως να τεθεί στο μικροσκόπιο και τα φαινόμενα ανομίας εντός πολλών καταυλισμών. Το ζήτημα είναι σύνθετο και θα έπρεπε εδώ και πολλά χρόνια η ελληνική πολιτεία να πάψει να χώνει το ζήτημα κάτω από το χαλί.
Η εθνική στρατηγική για την ενσωμάτωση των Ρομά θα μπορούσε να είναι ένα καλό πρώτο βήμα ή έστω μια αφετηρία. Πρέπει να γίνει όμως το πρώτο βήμα. Γιατί, αν δεν γίνει, στο συγκεκριμένο ζήτημα η ελληνική πολιτεία θα εξακολουθεί να θυμίζει μια στρουθοκάμηλο, η οποία χώνει το κεφάλι της στην άμμο μόλις επανέλθει στο προσκήνιο το επίμαχο ζήτημα.
