«Ο Ανδρέας επιχείρησε μια μεγάλη πολιτική επανάσταση. Υπάρχει κόσμος που τάσσεται φανατικά υπέρ του και άλλοι φανατικά εναντίον του. Και αυτό είναι το γνώρισμα των προσωπικοτήτων, που επιχειρούν τέτοιες μεγάλες κοινωνικές ανατροπές». Ο διακεκριμένος καρδιολόγος και βουλευτής, Δημήτρης Κρεμαστινός, επιστήθιος φίλος και προσωπικός γιατρός του Ανδρέα Παπανδρέου, με τη δήλωσή του στο Provocateur, θέτει την ορθολογική διάσταση των πραγμάτων.
Χωρίς διάθεση ωραιοποίησης της προσωπικότητας -άλλωστε, ένας πολιτικός κρίνεται συνεχώς από το λαό και στη συνέχεια από την ιστορία- επιχειρούμε να αναδείξουμε την ανθρώπινη πλευρά του πολιτικού που επί 40 χρόνια περίπου, πρωταγωνίστησε στην κεντρική πολιτική σκηνή. Στην προσπάθεια να σκιαγραφήσουμε το προφίλ ενός ηγέτη που οι αστικοί μύθοι πολλές φορές επιβάλλονται του ρεαλισμού, που η «κλειδαρότρυπα» μετατρέπεται σε… ορθάνοιχτη πόρτα, θελήσαμε να μιλήσουμε με ανθρώπους που βρέθηκαν κοντά του και να δούμε τον Ανδρέα Παπανδρέου μέσα από τα μάτια τους.
Η έμφυτη ευγένεια του, το επικοινωνιακό του χάρισμα, η αίσθηση του χιούμορ, ήταν αυτά που έκαναν εντύπωση στους ανθρώπους που τον πρωτογνώριζαν, πέρα των πολιτικών πεποιθήσεών τους.
«Ακόμη και δημοσιογράφοι αντιΠΑΣΟΚικών εφημερίδων έπιναν νερό στο όνομα του Ανδρέα», σημειώνει με νόημα ο δημοσιογράφος Λάζαρος Λασκαρίδης (*), που κάλυπτε το ρεπορτάζ επί 8 χρόνια. Του ζητήσαμε να μας διηγηθεί την πρώτη φορά που τον είδε. «Ήμουν 20 ετών, την επομένη της επιστροφής του από το Χέρφιλντ, όπου και είχε κάνει την εγχείριση ανοικτής καρδιάς. Ήταν Σάββατο βράδυ και εκείνος μαζί με τη σύντροφό του και μετέπειτα σύζυγό του, θα έκανε την πρώτη του δημόσια εμφάνιση, θα πήγαινε να γευματίσει στο Καβούρι. Δεν ήμασταν όλοι πολιτικοί συντάκτες, είχαν στείλει από τις εφημερίδες και πιο νέους… Όταν μας είδε ο Παπανδρέου, ζήτησε να μπούμε όλοι μέσα στο μαγαζί, μας έβαλε να καθίσουμε σε ξεχωριστό τραπέζι και όταν τέλειωσε με το γεύμα του, σηκώθηκε από το τραπέζι του και ήρθε στο δικό μας για να μας χαιρετίσει, έναν προς έναν».
Ο Τάσος Μπιρσίμ, ο άνθρωπος που έδινε την εικόνα από τις «λαοθάλασσες» του Παπανδρέου στα 80’s, επισημαίνει: «Αν ήσασταν δίπλα μου κάποια στιγμή στο κοντρόλ, θα σας είχε σφίξει το χέρι. Και αν σας ξαναέβλεπε μετά από 10 χρόνια, μπορεί να μην θυμόταν το όνομά σας, αλλά ως φυσιογνωμία θα σας ήξερε. Και θα σας έλεγε, “νομίζω ότι ήσασταν τότε στο κοντρόλ με τον Τάσο».
«Βαθιά ανθρώπινος». Είναι η ατάκα που ακούστηκε πολλές φορές για τον ίδιο. Με τα πάθη και τα λάθη, τις αδυναμίες και τα γούστα. Όπως τότε, όταν είχε φύγει από το σπίτι όπου ζούσε με τη Μαργαρίτα Παπανδρέου, έπειτα από το χωρισμό τους και ήταν φιλοξενούμενος σε ένα σπίτι στην Πολιτεία. Ένα βράδυ στο σπίτι βρέθηκε και η Ρίτα Σακελλαρίου και εκείνη ξεκίνησε να τραγουδά το «Αυτός ο άνθρωπος», αγαπημένο τραγούδι του Ανδρέα, ο οποίος σηκώνεται να το χορέψει και τότε είναι εκείνη που φωνάζει «και με τρία μπάι πας, Μητσοτάκη θα τη φας».
Ήταν εκείνος που είχε κάνει το ζεϊμπέκικο «σήμα κατατεθέν» του ΠΑΣΟΚ. Ο Λάζαρος Λασκαρίδης θυμάται και το τελευταίο ζεϊμπέκικό του, στην ονομαστική του εορτή, το 1995. «Ήταν ο Θάνος Μικρούτσικος –τότε υπουργός Πολιτισμού- στο πιάνο και η Χάρις Αλεξίου να τον συνοδεύει, γιόρτασε στο Μέγαρο Μαξίμου. Τότε είχε χορέψει το «Τρελοκόριτσο» του Γρηγόρη Μπιθικώτση».
Και όταν οι κάμερες ήταν στο off, όταν τα δημοσιογραφικά κασετόφωνα έμπαιναν στις τσέπες, τότε ο Ανδρέας Παπανδρέου γινόταν και πάλι ένας άνθρωπος της παρέας. Και μάλιστα πρωτοστατούσε και στις πλάκες. Όπως τότε, στο ασανσέρ της πρωθυπουργικής κατοικίας στο Λονδίνο, όπου βρέθηκαν ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο Δημήτρης Μαρούδας (κυβερνητικός εκπρόσωπος), ο Ιωάννης Χαραλαμπόπουλος (υπουργός Εξωτερικών), η Μάργκαρετ Θάτσερ και δύο βρετανοί υπουργοί. Το κλίμα δεν είναι και τόσο καλό, αφού οι κόντρες του Έλληνα πρωθυπουργού με την Βρετανίδα ομόλογό του στις συνόδους κορυφής ήταν σφοδρές. Σύμφωνα με τον Δημήτρη Μαρούδα, ο Ανδρέας Παπανδρέου απευθύνεται στον υπουργό του, που είναι πειθαρχημένος, ευθυτενής, αφού είναι και πρώην στρατιωτικός: «Γιάννη, αυτή σε γουστάρει», του λέει στα ελληνικά, με τον Χαραλαμπόπουλο να σαστίζει… «Τι λέτε πρόεδρε;», ρωτά τον Παπανδρέου και εκείνος του απαντά, «μην ανησυχείς, δεν καταλαβαίνουν ελληνικά. Και ξέρεις γιατί σε γουστάρει; Γιατί της θυμίζεις λοχία του βρετανικού ιππικού».
Ήταν ένας άνθρωπος που δεν είχε ίχνος κομπλεξισμού. Μπορούσε να μιλήσει ανοιχτά με τον καθένα, μη κάνοντας διακρίσεις. Και μιλούσε και τη λαϊκή γλώσσα… Χαρακτηριστική είναι η ιστορία που έχει διηγηθεί στο Provocateur ο Άγγελος Μόσχοβας:
«Λίγο πριν το ΠΑΣΟΚ επανέλθει στην εξουσία και γίνει ξανά κυβέρνηση, κάπου μεταξύ 1992-93, γινόταν η συνεδρίαση του Εκτελεστικού Γραφείου του ΠΑΣΟΚ στο σπίτι του Ανδρέα Παπανδρέου, αφού ήταν άρρωστος τότε και δεν του επιτρεπόταν να μετακινηθεί για να μην επιδεινωθεί η υγεία του. Δεν θυμάμαι αν το συγκεκριμένο Εκτελεστικό γινόταν στο… «κωλόσπιτο» (όπως το είχε χαρακτηρίσει ο αείμνηστος Ευάγγελος Γιαννόπουλος), στη βίλα της Εκάλης δηλαδή, ή στο προηγούμενο σπίτι του. Αμέσως μετά τη συνεδρίαση, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης θα έκανε δηλώσεις στον Τύπο. Δημοσιογράφοι, φωτογράφοι και τηλεοπτικά συνεργεία βρίσκονταν εκεί.
Οι κάμερες στήνονται, με τον Ανδρέα Παπανδρέου να περιμένει. «Μισό λεπτό κύριε πρόεδρε να συνδεθούμε όλοι» του λένε. Ο οπερατέρ ενός καναλιού, με το όνομα «Ανδρέας», αργούσε όμως… «Άντε ρε μαλάκα Ανδρέα» του λέει ένας συνάδελφος του, οπερατέρ. Και ξαφνικά απαντά μέσα σε απόλυτη σιγή, χωρίς να το περιμένει κανείς, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ. “Εγώ εσάς περιμένω παιδιά…!».
Παρόλο που δεν είχε ιδιαίτερη σχέση με τον αθλητισμό, αν και δήλωνε φίλαθλος του Ολυμπιακού, κάποια στιγμή είχε τοποθετηθεί και για το χρυσό μετάλλιο της Βούλας Πατουλίδου, αφού κάποιοι υποστήριζαν πως αν δεν σκόνταφτε η αμερικανίδα πρωταθλήτρια, η Ελληνίδα αθλήτρια δεν θα έπαιρνε το χρυσό. Όταν το άκουσε αυτό, θέλησε να κάνει ο ίδιος έρευνα και ανέτρεξε στα στατιστικά της Γκέιλ Ντίβερς, όπου και συμπέρανε πως η Πατουλίδου θα κέρδιζε ακόμη και εάν δεν σκόνταφτε η αντίπαλός της.
Υφυπουργός των κυβερνήσεων του Ανδρέα, θυμάται ακόμη εκείνο το πρωινό που χτύπησε το τηλέφωνό του και άκουσε τη χαρακτηριστική φωνή του. «Κώστα, θα ήθελα να σε παρακαλέσω να μην παρκάρεις το αυτοκίνητό μπροστά από τον «(τάδε») εκδοτικό οίκο, γιατί χθες μου έκανε παράπονα ο ιδιοκτήτης που με βρήκε σε μια εκδήλωση. Να πεις του οδηγού σου να παρκάρει αλλού. Εξάλλου, δεν σου το ζητώ για πολύ μεγάλο διάστημα… Πολύ σύντομα θα κάνω ανασχηματισμό και τότε δεν θα έχεις υπουργικό αμάξι».
(*) O Λάζαρος Λασκαρίδης είναι υποψήφιος δήμαρχος Καλλιθέας στις δημοτικές εκλογές.
