Αυτό το άρθρο θα μπορούσε να ξεκινά με το κλισέ «δεν γυρίζονται πια τέτοιες ταινίες»! Και ίσως αυτό είναι το σωστό. Η βιομηχανία του κινηματογράφου γιγαντώθηκε μέσα από αυτά τα «διαμάντια» της 7ης Τέχνης και οι επιρροή που άσκησαν στις επόμενες γενιές είναι ορατές ακόμη και σήμερα. Ρηξικέλευθες τότε, κλασικές τώρα. Αλλά με έναν περίεργο τρόπο πάντα σύγχρονες.
Με στιγμές τόσο «δυνατές» που αποτελούν case study για την επιστήμη της τεχνολογίας. «Frankly my dear, I don’t give a damn» («Ειλικρινά αγαπητή μου, δεν δίνω δεκάρα»), «We’ ll always have Paris» («Θα έχουμε πάντα το Παρίσι»), «Παίξ’ το ξανά Σαμ» («Play it again Sam»), «The news goes on for 24 hours a day» («Τα νέα συνεχίζονται 24 ώρες την ημέρα»), είναι κάποιες από τις αξεπέραστες ατάκες. Βλέποντας τις ταινίες ένα είναι το σίγουρο. Είτε εντυπωσιαστείτε, είτε όχι, είτε τις αγαπήσετε, είτε τις θεωρήσετε «παλιές», δεν θα τις ξεχάσετε ποτέ!
1. Επαναστάτης χωρίς αιτία (A rebel without cause)
Η ταινία «ύμνος» μιας γενιάς που έμελλε να αλλάξει τις κοινωνικές δομές της Δύσης. Δεκαετία του ’50. Οι νέοι των ΗΠΑ ασφυκτιούν από τον συντηρητισμό που επικρατεί, ο «μακαρθισμός» βάζει όρια στα νεανικά όνειρα και ένας νέος μεγάλος σταρ γεννιέται για να γίνει το σύμβολο μιας ειρηνικής επανάστασης! Ο James Dean καβαλάει τη μηχανή του, ενσαρκώνει το «live fast, die young» και με τρεις ταινίες καταφέρνει να μπει στο πάνθεον της 7ης Τέχνης. Η «επανάσταση» έρχεται, αλλά εκείνος είναι ήδη νεκρός, στα 24 του.
Η ταινία προπομπός ενός ολόκληρου κινήματος που θα εδραιωθεί τη δεκαετία του ’60 περιγράφει τα αδιέξοδα των νέων της εποχής, το χάσμα των γενεών και την προσπάθεια κάθε νέου αρσενικού να… εντυπωσιάσει το θηλυκό. Δεν είναι οι ερμηνείες των James Dean και Natalie Wood που θα σε συναρπάσουν, όσο η γοητεία και η αύρα που αποπνέει η ταίνια.
2. Καζαμπλάνκα (Casablanca)
Το σημείο αναφοράς των περισσοτέρων ρομαντικών ταινιών και ίσως η επιτομή του φιλμ νουάρ. Ο Humphrey Bogart καταθέτει τη δική του άποψη για το αρσενικό είδος, που γίνεται πρότυπο και style icon. Ο αρσενικός που βάζει όρια, που σέβεται, που είναι κυνικός και ταυτόχρονα ειλικρινής, που ερωτεύεται και είναι έτοιμος να «πληρώσει» αυτό το τίμημα. Από την άλλη, η Ingrid Bergman φεύγει από τα κλισέ του ρόλου της «μοιραίας γυναίκας» που είναι απλά όμορφη και δίνει νέες διαστάσεις στο χαρακτήρα της. Αμφιλεγόμενες προσωπικότητες, που υπό το καθεστώς του έρωτα και των δεινών του πολέμου, δεν μπορούν να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους. Και να σκεφτεί κανείς πως Μπόγκαρτ και Μπέργκμαν ήταν οι εναλλακτικές λύσεις!Δεν χρειάζεται να το λατρέψετε, απλά να το σεβαστείτε!
3. Πολίτης Κέιν (Citizen Kane)
Ο Orson Welles καταθέτει την ιδιοφυία του! Ο 25χρονος -τότε- ιδιοφυής καλλιτέχνξς, σκηνοθετεί, συμμετέχει στη συγγραφή του σεναρίου και πρωταγωνιστεί στην καλύτερη αμερικανική ταινία όλων των εποχών, σύμφωνα με το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου (AFI).Η ζωή του μεγιστάνα των media στις ΗΠΑ, Rudolph Christ, περνάει μέσα από το φακό του Γουέλς που εφαρμόζει καινοτόμες για την εποχή τεχνικές λήψης, όπως το «βάθος πεδίου», το «πλάνο σεκάνς», ενώ ανοίγει νέους «δρόμους» με τις γωνίες λήψης, όπως αυτή από κάτω, για να περάσει μέσω «εικόνας» την ισχύ που είχε ο ήρωας.Η εξουσία που διαφθείρει, η αλαζονεία που μοιράζει απλόχερα στον κάτοχό της, η δόξα που δεν μπορεί να χορτάσει ένας άνθρωπος, αποτυπώνονται μαεστρικά στο φιλμ του Welles. Ταινία προφητική, συνάμα, αν σκεφτεί κανείς πως ήταν μόλις 1942!
4. Λόρενς της Αραβίας (Lawrence of Arabia)
Ο άσημος Peter O’ Toole γίνεται σε ένα βράδυ το νέο είδωλο της Μεγάλης Βρετανίας.Καβάλα σε μια μηχανή, που «δαμάζει» ένα δρόμο με δέντρα, σε ένα ονειρώδες πλάνο συστήνεται στην υφήλιο ως ο «αξιωματικός Λόρενς», σε ένα «ταξίδι» με προορισμό την Αραβία και από εκεί στην αιωνιότητα. Η αληθινή ιστορία του Άγγλου αξιωματικού που θέλησε να ενώσει τους Άραβες εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας πρόσφερε στην 7η Τέχνη ένα κινηματογραφικό έπος! Μια από τις σπάνιες ταινίες στην οποία ο έρωτας δεν κυριαρχεί και οι γυναίκες απουσιάζουν. Το φλερτ με το θάνατο, το κυνήγι του… κίνδυνου, μια μεγάλη ιδέα που γίνεται σκοπός ζωής μετατρέπουν έναν Άγγλο αξιωματικό σε ένα αμφιλεγόμενο πρόσωπο που γοητεύει… Δεν θα μπορέσεις να του αντισταθείς!
5. Όσα παίρνει ο άνεμος (Gone with the wind)
Ένα κακομαθημένο κορίτσι, μεγαλωμένο σαν πριγκίπισσα. Ο έρωτας. Ο πόλεμος. Δύο μεσήλικες, πλέον, που έχουν αφήσει τον εγωισμό να τους κυριεύσει, τα δεινά του πολέμου να τους γεράσουν και ακόμη παλεύουν για την επικράτηση του ενός επί του άλλου. Vivian Lee και Clark Gable σε ένα ρεσιτάλ ερμηνείας που προκαλεί πλημμυρίδα συναισθημάτων. Ένα αριστούργημα για τα ανθρώπινα πάθη, μία ελεγεία για τον έρωτα! Σκηνικά και κουστούμια εντυπωσιάζουν ακόμη και σήμερα, ενώ η σκηνοθεσία και το μοντάζ θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν «κομψοτέχνημα», για τα μέτρα της εποχής! Οι πολέμιοι μιλούν για ύφος «σαπουνόπερας». Αλλά εάν δεν διαθέτεις haters, σημαίνει πως κάτι δεν κάνεις σωστά!
6. Ο Νονός (The Godfather)
Το larger than life στοίχημα του Frances Ford Coppola. Η κινηματογραφική μεταφορά του –σχεδόν βιογραφικού- μυθιστορήματος του Mario Puzo, που χαρακτηρίζεται ως ένα από τα masterpiece του παγκόσμιου κινηματογράφου. Ο σκηνοθέτης έδωσε «μάχη» για να πείσει την Paramount για τους δύο εμβληματικούς πρωταγωνιστές, τον Marlon Brando και τον Al Pacino. Και οι δύο, με τις προσωπικές τους πινελιές έκαναν τους ρόλους πολυδιάστατους… Για την ακρίβεια, τους απογείωσαν. Προσθέστε και τις αιώνιες μελωδίες του Nino Rota και το παζλ θα έχει συμπληρωθεί.
Σκηνές που γίνονται πρότυπα και διδάσκονται σε κινηματογραφικές σχολές, τοποθετημένες στη Νέα Υόρκη, στα τέλη των 40’s και τις αρχές των 50’s. Η πορεία μιας οικογένειας που ξεπλένει μαύρο χρήμα, πουλά προστασία, διαφθείρει πολιτικούς, στην προσπάθεια να παραμείνει στην κορυφή των εγκληματικών οργανώσεων. Στις ΗΠΑ που αλλάζουν, μια κλασική ιταλική οικογένεια προσπαθεί να κρατήσει τον έλεγχο. Κυνική και ρομαντική, ανθρώπινη και απάνθρωπη. Όλα στο μίξερ του ιδιοφυούς Coppola, που καταθέτει τα διαπιστευτήριά του!
7. Αμέρικα, Αμέρικα (America, America)
Ο Elias Kazan μεταφέρει στον κινηματογράφο την ιστορία του, ο Μάνος Χατζηδάκις υπογράφει τη μουσική και ένας έπος ξετυλίγεται αριστοτεχνικά. O αγώνας για να βρεθεί κανείς στη γη της επαγγελίας, ένα «μισό αμερικάνικο όνειρο», η αποθέωση της θέλησης, ένα ταξίδι που συμβολικό της ζωής.Με άρωμα… Ελλάδας, η συγκίνηση γίνεται διπλή, για μια ταινία επίκαιρη ακόμη και στις ημέρες μας, όπου και ξεχνάμε πως κι εμείς σαν έθνος υπήρξαμε μετανάστες.
