Η ιστορία της λογοκρισίας στον κόσμο δεν είναι καινούργια. Καταχρηστικά θα μπορούσαμε να πούμε πως αυτή υπάρχει από τότε που το ανθρώπινο είδος αποφάσισε να φτιάξει οργανωμένες κοινωνίες. Ρεαλιστικά αν προσπαθήσουμε να ανασύρουμε στη μνήμη μας την πρώτη ιστορία λογοκρισίας ever, ίσως να επικαλούμασταν την ατυχία του Σωκρατή που κατέληξε στη γνωστή φάση με το κώνειο.
Ωστόσο, 17η Νοεμβρίου σήμερα και θα σταθούμε στα πιο πρόσφατα παραδείγματα και συγκεκριμένα στη χούντα των συνταγματαρχών.
Αυτά είναι μερικά από τα πιο γνωστά τραγούδια που λογοκρίθηκαν αλλά η ιστορία τους δεν σταμάτησε εκεί. Κάποια από αυτά κυκλοφόρησαν αρκετό καιρό μετά τον προγραμματισμένο χρόνο ενώ μερικά άλλα βγήκαν κάπως κουτσουρεμένα, ανάλογα με τις ορέξεις των ημίτρελων λογοκριτών. Για τσέκαρε…
Θεοδωράκης, το μόνιμο θύμα
Ως γνωστόν η χούντα είχε αλλεργία σε οτιδήποτε αριστερό. Τα τραγούδια του (γνωστού αντιφρονούντα) Μίκη Θεοδωράκη λοιπόν, έμπαιναν στη μαύρη λίστα με την εμφάνισή τους και μόνο. Η μουσική του αν και είχε τεράστια ανταπόκριση στο σύνολο του ελληνικού λαού, είχε απαγορευτεί από τη χούντα. Όταν κατά την περίοδο της δικτατορίας η Βίκυ Μοσχολιού (που δεν την λες και κομμουνίστρια με κουμπάρο υπουργό της χούντας) τραγούδησε σε μαγαζί το “στρώσε το στρώμα σου για δυο”, έγινε ένας χαμός ανάμεσα στους θεατές. Τόσο μεγάλος, που λίγες μέρες μετά τόσο εκείνη όσο και ο μαέστρος Πολυκανδριώτης, βρέθηκαν στα γραφεία της Ασφάλειας για ανάκριση.
Μίμης Πλέσσας ο αγαπημένος τους
Ο λαϊκός συνθέτης ήταν εκείνος με τα περισσότερα λογοκριμένα τραγούδια. Με τον Θεοδωράκη εκτός συναγωνισμού αφού είχε απαγορευτεί το σύνολο του έργου του, ο Πλέσσας ήταν ο κύριος αποδιοπομπαίος τράγος για τους χουντικούς. Ανάμεσα στα δεκάδες τραγούδια του που δεν πέρασαν την επιτροπή λογοκρισίας ήταν και ο δίσκος “Μίλα μου για τη λευτεριά”, ολόκληρος! Ε, πώς να περάσει με τέτοιο τίτλο; 12/12 λογοκριμένα! “Μίλα μου για τη λευτεριά να μην τη λησμονήσω” έλεγε ένα από αυτά και “έξι τους βαράγανε και δε μαρτυράγανε” κάποιο άλλο. Ο δίσκος βγήκε τελικά με την πτώση της χούντας και έγινε τεράστια επιτυχία.
Ο νεαρός Σαββόπουλος
Ο νεολαίος συνθέτης τότε πέρασε δύσκολα. “Βόλτες” στη μαρτυρικη οδό Μπουμπουλίνας συνδυασμένες με καθημερινούς βασανισμούς, κυνήγι από την ασφάλεια στους δρόμους της Αθήνας και φυσικά λογοκρισία στα έργα του. Εκτός από τη διάσημη “Συννεφούλα”, το τραγούδι του “Θεία Μάρω” δεν κατάφερε να περάσει την επιτροπή. Αυτό συνέβη γιατί ο αρχικός τίτλος ήταν “Θεία Μάνου”. Σύμφωνα με τα λεγόμενα του Σαββόπουλου η Μάνου ήταν μέλος του παράνομου ΚΚΕ που βασανιζόταν στο δίπλα μπουντρούμι στη Μπουμπουλίνας και ο ίδιος θέλησε να την τιμήσει με αυτό το τραγούδι. Όταν οι λογοκριτές κατάλαβαν περί ποίας πρόκειται, επέβαλλαν στον συνθέτη να αλλάξει τους στίχους για να επιτραπεί η κυκλοφορία του τραγουδιού.
Το “μονότονο” εμβατήριο
Όταν η Κωστούλα Μητροπούλου έγραφε τους στίχους για να τους δώσει στον Μάνο Λοΐζο, μάλλον ήξερε ότι αυτό το τραγούδι δεν είχε καμία τύχη απέναντι στην επιτροπή λογοκρισίας. Έτσι το “φασιστικό” (όπως είχε αρχικά γραφτεί) εμβατήριο έγινε μονότονο για να μπορέσει να κυκλοφορήσει. Μερικά χρόνια αργότερα (η λογοκρισία κράτησε ακόμη και μετά την πτώση της διακτατορίας) κυκλοφόρησε η αρχική έκδoση του τραγουδιού όπως ακριβώς είχε γραφτεί. Στις ζωντανές εμφανίσεις, προφανώς ο κόσμος τιμά την αυθεντικότητα των πρώτων στίχων.
Εννοείται πως η λίστα περιέχει αμέτρητα τραγούδια και εκατοντάδες καλλιτέχνες από το χώρο του τραγουδιού και του θεάτρου, ωστόσο την πιο τραγελαφική ιστορία την είχε περιγράψει ο Θανάσης Γκαϊφύλλιας στην “Μηχανή του Χρόνου”.
Όταν ένας δίσκος ήταν έτοιμος, τότε οι καλλιτέχνες υποχρεούνταν να καταθέσουν και τους στίχους και τις παρτιτούρες στην επιτροπή λογοκρισίας και να περιμένουν την ετυμηγορία. Σύμφωνα με τον Γκαϊφύλλια, κάποιος έστειλε παρτιτούρα με τον εθνικό μας ύμνο και ερωτικούς στίχους πάνω στις νότες. Προφανώς οι λογοκριτές δεν είχαν ιδέα από μουσική κι έδωσαν την έγκριση, προκαλώντας άφθονο γέλιο στον καλλιτεχνικό κόσμο που συντηρούσε αυτή την ιστορία σαν μια μικρή νίκη εναντίον του φασιστικού καθεστώτος.
Σίγουρα αφήσαμε πολλά στην άκρη, μπορείς να μας τα θυμίσεις στα σχόλια όμως…
