Ιερά Εξέταση, βασανιστήρια, επίπεδη γη και δεισιδαιμονίες… κάπως έτσι φαντάζεται ο μέσος άνθρωπος την μεσαιωνική Ευρώπη και όχι άδικα.
Το δύσκολο βέβαια είναι να κατανοήσει κανείς πως μέσα σε όλη αυτήν την παραφροσύνη έμπλεκαν άνθρωποι απλοί, καθημερινοί… άνθρωποι σαν κι εμένα και εσένα. Γιατί όποιος νομίζει ότι εκείνη την εποχή έκαιγαν κάποια ως μάγισσα γιατί πολύ απλά ήταν τρελοί ή μοχθηροί, κάνει μεγάλο λάθος. Έκαιγαν “μάγισσες” έχοντας απόλυτη συνείδηση ότι κάνουν μία πράξη καλοσύνης και δικαίου.
Γι’ αυτό και σε τέτοια περιστατικά αποφάσιζε πολλές φορές η επίσημη δικαιοσύνη και όχι η Ιερά Εξέταση, αυτός ο οργανισμός – τέρας που είχε οικοδομηθεί κάτω απ’ την παπική εξουσία.
Οι κλειστές κοινωνίες, ο φόβος για το άγνωστο, αλλά κυρίως τα ιερά κείμενα που τότε ήταν και η μοναδική αποδεκτή επιστημονική γνώση είχαν οδηγήσει σε τέτοιες αντιλήψεις. “Υπήρχαν δαίμονες, τα Ιερά Κείμενα έλεγαν ότι είχαν δαιμονιστεί άνθρωποι στο παρελθόν, άρα και ο γείτονας μου μπορεί να είναι δαιμονισμένος”. Τόσο φυσιολογικό ήταν για εκείνους.
Ακολουθούν τέσσερις δίκες που σήμερα μας φαίνονται αδιανόητες, αλλά τότε ήταν απλή ρουτίνα.
1. Η καταδίκη ενός νεκρού και η εκτέλεσή του πτώματός του
Το 1591 στη Πολωνία, στην επαρχία της Σιλασίας ένα νεκρός έπαθε αυτό ακριβώς που του άξιζε: πέθανε ξανά.
Πιο συγκεκριμένα (και για να βγει και λίγο νόημα), ενας τσαγκάρης θαφτηκε σε “αγιασμένο χώμα”, καθώς η γυναίκα του έκρυψε ότι είχε υποπέσει στο θανάσιμο αμάρτημα της αυτοκτονίας. Η αλήθεια όμως αποκαλύφθηκε – σύμφωνα με τον φιλόσοφο του Κέμπριτζ, Χένρι Μουρ – όταν ενα φαντασμα “με ακριβώς το ίδιο παρουσιαστικό και ντύσιμο με τον νεκρό” άρχισε να κυνηγάει τους κατοίκους της πόλης. Γι’αυτόν τον λόγο το πτώμα ξεθάφτηκε με εντολή των δικαστών και ξαναθάφτηκε κάτω απ’ τις κρεμάλες. Αλλά το φάντασμα συνέχισε να τρομοκρατεί τους κατοίκους.
Οι δικαστές τότε έδωσαν εκ νέου εντολή να ξεθαφτεί και τότε είδαν ότι ήταν σε καλύτερη κατάσταση ακόμα και απ’ την πρώτη μέρα της ταφής του.
Με νέα εντολή της δικαιοσύνης, οι ντόπιοι έκοψαν το κεφάλι, τα χέρια και τα πόδια του, αφαίρεσαν την καρδιά του και τα έκαψαν, με την τέφρα στη συνέχεια να την πετούν σε ποτάμι. Και το φάντασμα δεν το ξανάδε κανείς. Τυχαίο;
2. Ο απαγχονισμός μίας γουρούνας για τη δολοφονία ενός 5χρονου αγοριού
Το 1457, ο πεντάχρονος Γιέχαν Μάρτιν, έπεσε θύμα δολοφονίας μίας αιμοδιψούς γουρούνας μπροστά στα μάτια των έξι απαθών γουρουνόπουλών της. Η γουρούνα και τα έξι παιδιά της συνελήφθησαν αμέσως – όπως θα συνέβαινε σε κάθε έννομη πολιτεία – και οδηγήθηκαν μπροστά στο δικαστήριο.
Σύμφωνα με τις συνήθειες του δικαστηρίου της Βουργουνδίας (ω ναι, δεν ήταν η πρώτη φορά που θα δίκαζαν ένα ζώο) ο ιδιοκτήτης των γουρουνιών κλήθηκε για να προβεί σε ενστάσεις “που αφορούσαν την ποινή και την απονομή της δικαιοσύνης” επί των ζώων. Ωστόσο ο ίδιος, παραιτήθηκε αυτού του δικαιώματος για να μη βρεθεί μπλεγμένος και ο εισαγγελέας ζήτησε την ποινή του θανάτου για το ζωντανό.
Ο δικαστής συμφώνησε με την πρόταση του εισαγγελέα και καταδίκασε τη γουρούνα σε θάνατο.
Η γουρούνα κρεμάστηκε από μία βελανιδιά, με τη βοήθεια ενός δήμιου από μία γειτονική πόλη.
Απ’ την άλλη μεριά τα γουρουνάκια αθωώθηκαν, γιατί παρά το γεγονός ότι βρέθηκε αίμα πάνω τους, δεν υπήρξε “καμία σαφής απόδειξη ότι είχαν συμμετάσχει στην κατακρεούργηση του αποθανόντος”…
3. Στην πυρά ως λυκάνθρωπος
Το 1573 στη Λυών, ένας άνθρωπος ονόματι Ζιλ Γκαρνιέ κάηκε ζωντανός με την κατηγορία της λυκανθρωπίας κατ’ εξακολούθηση. Και αν για εκείνη την περίοδο κάτι τέτοιο δεν είναι ιδιαίτερα σπάνιο, ωστόσο έχει ενδιαφέρον γιατί η καταδίκη έγινε από κανονικό δικαστήριο και όχι από την Ιερά Εξέταση.
Η περιγραφή του Γάλλου δικηγόρου, Ζαν Μποντέν για τα εγκλήματα που διέπραξε ο Wolfman έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον:
“Την ημέρα της εορτής του αγίου Μιχαήλ, με τη μορφή λυκανθρώπου άρπαξε ένα μικρό κορίτσι 10-12 χρονών… Τη σκότωσε με τα χέρια του που είχαν νύχια ζώου κι έφαγε τη σάρκα από τους μηρούς και τα χέρια της και πήγε κι ένα μέρος στη γυναίκα του. Ένα μήνα μετά, άρπαξε άλλο ένα κορίτσι και το σκότωσε. Σκόπευε να τη φάει, αλλά τον εμπόδισαν τρεις άνθρωποι. Και 15 μέρες αργότερα στραγγάλισε άλλο ένα μικρό παιδί 10 ετών στον αμπελώνα του Γκρεντιζάν κι έφαγε τη σάρκα του. Αργότερα σκότωσε άλλο ένα αγόρι στο δάσος του χωριού Περούζ, με σκοπό να το φάει, αν δεν τον ειχαν εμποδίσει, όπως ο ίδιος ομολόγησε χωρίς βία ή εξαναγκασμό”.
“Ομολόγησε χωρίς βία και εξαναγκασμό ότι ήταν λυκάνθρωπος” , αυτό ξαναπές το.
4. Δικαστική αγωγή σε μύγες
Οι κάτοικοι της κωμόπολης Σεν-Ζιλιέν-ντε-Μοριέν στη Γαλλία έκαναν αγωγή σε μύγες για την καταστροφή ενός αμπελώνα.
Η πρώτη τους απόπειρα να διώξουν μέσω της δικαστικής οδού τα έντομα έγινε το 1545. Στην περίπτωση αυτή το δικαστήριο αποφάνθηκε ότι ήταν “ανάρμοστο να ενεργήσει με απερισκεψία και βιασύνη απέναντι στα ζώα”. Ωστόσο, κάπου 30 χρόνια αργότερα οι μύγες επέστρεψαν και η σοδειά χάθηκε ξανά. Αυτήν τη φορά το δικαστήριο δέχθηκε μία τυπική αγωγή εναντίον των εντόμων και ανέθεσε στον Αντουάν Φιγιό, έναν διακεκριμένο ειδικό του Εκκλησιαστικού Δικαίου, να αναλάβει την υπεράσπισή τους. Τον Ιούνιο του 1587 ο Φιγιο υποστήριξε οτι οι ενάγοντες ηταν άδικοι, καθώς οι πελάτες του όπως όλα τα πλάσματα του Θεού είχαν διαταχθεί απ’ Αυτόν να “αυξάνονται και πληθύνονται”.
Οι κάτοικοι συμφώνησαν ότι έχει δίκιο ο δικηγόρος και αποφάσισαν να αφήσουν ένα κομμάτι γης για τις μύγες έξω απ’ τον αμπελώνα. Ψυχούλες…
*Οι περισσότερες πληροφορίες αντλήθηκαν από το βιβλίο “Παράξενες Ιστορίες του Μεσαίωνα” του Darren Oldridge, που κυκλοφορεί στην Ελλάδα από τις Εκδόσεις Αλεξάνδρεια.
