7 Ιουλίου 1936. Γεννιέται το παλικάρι από τα Ανώγεια με την φωνή αηδονιού. Ο Νίκος Ξυλούρης είχε τη μουσική στο αίμα του. Η οικογένειά του φημισμένη για τους λυράρηδες, ξεριζώθηκε από τον τόπο της, όταν οι Γερμανοί το 1941 έκαψαν το χωριό της. Μεταφέρθηκε σε χωριό της επαρχίας του Μυλοποτάμου όπου παρέμεινε μέχρι και την απελευθέρωση της Κρήτης.
Ο Νίκος Ξυλούρης από μικρή ηλικία αγαπούσε τη λύρα. Με τη βοήθεια του δασκάλου του έπεισε τον πατέρα του να αγοράσει μία και σιγά σιγά άρχισε να παίζει σε γάμους και πανηγύρια.
Το ταλέντο του δεν άργησε να αναγνωριστεί, αν και συνάντησε πολλές δυσκολίες στο ξεκίνημά του.
Στα 17 του, έπιασε την πρώτη του δουλειά στο νυχτερινό κέντρο «Κάστρο» στο Ηράκλειο. Ήταν η στιγμή που η Ευρωπαϊκή μουσική έκανε την εμφάνισή της και εκείνος αντιμετώπισε μεγάλες δυσκολίες.
Το 1958 ήταν ένα έτος σταθμός για εκείνον. Στις 21 Μαΐου παντρεύτηκε την εκλεκτή της καρδιάς του, την Ουρανία Μελαμπιανάκη και τον ίδιο Σεπτέμβριο μετακόμισαν στο Ηράκλειο Κρήτης. Μέσα σε λίγους μήνες, οι Κρητικοί άρχισαν να τον στηρίζουν πολύ και να οργανώνουν γλέντια για να τον ακούν να παίζει.
Τον Νοέμβριο, ηχογράφησε τον πρώτο του δίσκο με τίτλο «Μία μαυροφόρα που περνά». Ο δίσκος αυτός αγαπήθηκε πολύ από τον κόσμο. Οι επιτυχίες διαδέχονταν η μία την άλλη, μέχρι το 1969 που έκανε το μεγάλο μπαμ με την επιτυχία του δίσκου «Ανυφαντού». Η γνωριμία του με τον ποιητή και σκηνοθέτη, Ερρίκο Θαλασσινό ήταν καταλυτική για την σταδιοδρομία του. Του γνώρισε τον Γιάννη Μαρκόπουλο και συνεργάστηκαν στο δίσκο «Χρονικό» και «Ριζίτικα».
Ο Νίκος Ξυλούρης στην ακμή της καριέρας του αντιλήφθηκε ότι έχει καρκίνο και πιο συγκεκριμένα όγκο στον εγκέφαλο. Μετά από μεγάλο αγώνα, πολλαπλές εγχειρήσεις και αρκετή ταλαιπωρία έχασε τη μάχη στο Νοσοκομείο Πειραιώς στις 8 Φεβρουαρίου 1980 σε ηλικία μόλις 43 χρονών. Με τη φωνή και το ήθος του σημάδεψε τα χρόνια της χούντας, την αντίσταση σε αυτήν, αλλά και τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης. Όπως ο ίδιος έλεγε μετά τη μεταπολίτευση, αναφερόμενος στους ανθρώπους της μουσικής βιομηχανίας “εγώ τους ίδιους ανθρώπους έβλεπα να κανονίζουν επί χούντας, τους ίδιους βλέπω και τώρα”.
