Ένα παγωμένο βράδυ στο θέατρο Σημείο, πίσω από το Πάντειο. Στη σκηνή, ένα τραπέζι με τις σημειώσεις του Μπρέιβικ, μία κανάτα με νερό, ένας καθρέφτης, μία στολή αστυνομικού, ένας σάκος του μποξ, ένα μικρόφωνο με βάση, μία βιντεο-οθόνη, ένας τεράστιος σάκος με το υλικό που, μαζί με το μίσος, όπλισε το χέρι του Μπρέιβικ και δύο σφηνάκια ρακόμελο απο το φιλόξενο φουαγιέ για μένα. Μιάμιση ώρα πριν ο Δημήτρης Αλεξανδρής ανεβεί στο τεντωμένο σκοινί μίας ιδιαίτερα φορτισμένης performance.

 

Προσεγγίζοντας το φαινόμενο Μπρέιβικ, είχες την αίσθηση ότι έμπαινες σε μία σπηλιά, σε ένα σκοτεινό τούνελ;

Σίγουρα δεν ήταν κάτι φωτεινό! Η αλήθεια είναι ότι αυτό έγινε σιγά σιγά. Όση ανάμνηση κι αν είχα από το περιστατικό, στις πρόβες όταν αρχίσαμε να βλέπουμε βίντεο και ντοκιμαντέρ με μαρτυρίες ανθρώπων που είχαν επιβιώσει από την Οτόγια, και διαβάζοντας διάφορα πράγματα στο Ίντερνετ άρχισα να καταλαβαίνω τι σημαίνει αυτή η πράξη και το αντίκτυπό της. Από την αρχή αισθάνθηκα ένα σφίξιμο στο στομάχι. Είναι παράξενη προσωπικότητα ο Μπρέιβικ, αλλά και ποιος δεν είναι;

 

Δε φτάνουν όμως όλοι εκεί…

Όταν έκανα τα τηλεοπτικά «Ίχνη», είχα διαβάσει το βιβλίο του Μάρσαλ, πατέρα του profiling στο FBI, που αποδείκνυε ότι είναι πολύ μεγάλη απάτη που έχει δημιουργηθεί από το σινεμά, την τηλεόραση και μυθιστορήματα το ότι οι serial killers είναι κάποιοι παραμορφωμένοι περιθωριακοί τύποι. Είναι, κατά 90%, άνθρωποι της διπλανής πόρτας. Θα μπορούσε να συμβεί στον οποιονδήποτε. Σίγουρα, ο καθένας μας δεν είναι serial killer, αλλά δεν είναι και τόσο μακριά μας.

 

 

Ποιο είναι το μήνυμα που στέλνεις από τη σκηνή;

Η τροφή για σκέψη αυτής της παράστασης είναι να βάλει στη διαδικασία τον θεατή ότι, αφού ο ηθοποιός που προσπαθεί να παίξει τον ρόλο επηρεάζεται, το μόνο που μας σώζει είναι η γνώση, να έχουμε άποψη συγκεκριμένη για το τι συμβαίνει και να μη περιθωριοποιούμε και βάζουμε ταμπέλες σε τέτοια φαινόμενα νομίζοντας ότι είναι πολύ μακριά μας και δεν μας ακουμπούν, επειδή εμείς είμαστε οι φυσιολογικοί και εκείνοι είναι τρελοί. Αλλά δεν είναι μόνο ο Μπρέιβικ, είναι και τα παιδιά στη Γαλλία που χτύπησαν πρόσφατα το σατιρικό περιοδικό. Όχι μόνο στη Γαλλία, υπάρχουν βομβιστές, κομάντος αυτοκτονίας στην Παλαιστίνη, στο Ιράκ, δεν είναι όλοι αυτοί τρελοί, κάποιοι σοβαροί λόγοι έχουν επηρεάσει την ψυχοσύνθεσή τους..

 

Τι σου έκανε μεγαλύτερη εντύπωση από την υπόθεση Μπρέιβικ;

Ακόμα δεν μπορώ να πω, γιατί είναι εν θερμώ μέσα μου αυτό. Σίγουρα, αποφορτίζομαι πιο δύσκολα. Κακά τα ψέματα, κάθε ρόλος που κάνουμε και εμείς τον επηρεάζουμε και αυτός μας επηρεάζει. Ακόμα και ο ρυθμός. Το ότι σε μιάμιση ώρα ετοιμάζεσαι να παίξεις στη σκηνή, ο χρόνος διαστέλλεται. Στο μυαλό, είναι περισσότερος ο χρόνος όταν είσαι στη σκηνή απ ότι στη ζωή. Η παράστασή μας δεν είναι μόνο ο Μπρέιβικ. Γενικά, μου έκανε εντύπωση η εμμονική επιμονή αυτών των ανθρώπων. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν πολλά παραδείγματα ανθρώπων που η εμμονική επιμονή τους, τους οδήγησε σε ηρωϊκές πράξεις.

 

Πιστεύεις ότι ένας καλλιτέχνης που παρουσιάζει κάτι τόσο ιδιαίτερο σαν την performance του Μανιφέστο 2083, μπορεί να επηρεάσει το κοινό ώστε αυτό να αφυπνιστεί;

Πιστεύω πολύ στον τρόπο που γίνεται μία παράσταση, η διάδραση εκείνη τη στιγμή. Ο Άμλετ, για παράδειγμα, είναι ένα έργο που δεν μιλάει μόνο για ένα πρόσωπο φανταστικό, αλλά και για τρόπους συμπεριφοράς, τρόπους εξουσίας. Όλα αυτά δεν είναι μόνο εικόνες που εισπράττει ένας θεατής και μετά πάει στο σπίτι του. Το σημαντικό είναι να εμβαθύνουν οι ηθοποιοί, να εμβαθύνει μία παράσταση. Σίγουρα, ο θεατής δεν φεύγει ανεπηρέαστος. Και επαφίεται στη δική του συνείδηση πώς θα το προχωρήσει. Δεν παίρνουμε τον θεατή από το χέρι για να του δείξουμε κάτι. Κι αυτό είναι το ωραίο. Ο θεατής βλέπει αυτά που του παρουσιάζουμε και βάζει μόνος του το υπόλοιπο.

 

 

Το performing που κάνεις για 75 λεπτά είναι ένα αντιστάθμισμα στον φόβο που πολλοί αισθάνονται στις μέρες μας;

Δεν είναι τυχαίο ότι ο φόβος γενικότερα σε όλα τα όντα της Γης είναι το αίσθημα που ταξιδεύει γρηγορότερα από ζώο σε ζώο της ίδιας «φυλής». Εμείς προτείνουμε στους θεατές ένα κομμάτι εμπειρίας που έχει βιώσει ο ηθοποιός.

 

Πόσο σε ανησυχεί το ότι μπορεί να εμφανιστεί ένας Μπρέιβικ και στην Ελλάδα, σε ένα γκέι μπαρ ή σε ένα κέντρο φιλοξενίας ΑΜΕΑ ή σε στέκι μεταναστών και να καθαρίσει κόσμο;

Δεν αποκλείεται να συμβεί και αυτό εδώ. Είναι πιθανό, αν και η ελληνική κοινωνία είναι πιο ανοιχτή , χωρίς αυτό να σημαίνει απαραίτητα ότι οι βόρειοι είναι πολύ σκληροί. Δεν πιστεύω ότι μπορεί να είναι οχυρωμένη 100% μία κοινωνία. Δεν μπορεί να πει κανείς με σιγουριά ότι θα εκλείψει η κακία, η αφέλεια, αυτά είναι ανθρώπινα αισθήματα που κινητοποιούνται από σπίθες ανεξερεύνητες. Η ίδια η ψυχή του ανθρώπου είναι ανεξερεύνητη. Διαβάζοντας την ιστορία όλων αυτών των χωρών στις οποίες παρατηρείται ξαφνικά μία έκρηξη ακροδεξιών αντιδράσεων για τους μετανάστες, συνειδητοποίησα ότι ακόμα και σ’ αυτές τις τέλεια οργανωμένες κοινωνίες δεν μπορεί κανείς να αποτρέψει 100% τέτοια περιστατικά. Ένας φίλος μου που έχει μείνει σε κάποια από αυτές τις χώρες μου έχει πει ότι εκεί είναι τόσο οργανωμένα που οι κάτοικοι δεν έχουν καμία διέξοδο: πίνουν και τσακώνονται συνέχεια. Δε σου λέω ότι είναι λύση το πόσο χύμα είμαστε στην Ελλάδα, αλλά ο Έλληνας τουλάχιστον εκτονώνεται μερικές φορές.

 

Εκτονώνεται, αλλά πως εξηγείς τόση προκατάληψη, οργή, θυμό και μίσος που δείχνει μεγάλο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας προς τους μετανάστες, τους «άλλους», τους «διαφορετικούς»; Υπάρχουν πολλοί … μικροί “Μπρέιβικ” ανάμεσά μας (του αναφέρω την είδηση για τον νεαρό Έλληνα με σύνδρομο Down που αντιμετώπισε προβλήματα στη φοίτησή του σε ΙΕΚ τουριστικών επαγγελμάτων εξαιτίας της άρνησης των αρμοδίων του Υπουργείου Τουρισμού να τον δεχτούν λόγω αναπηρίας)

Ίσως να μην μπορούμε να ακινητοποιήσουμε όλοι τον Μπρέιβικ ή τους ομοίους του. Αυτό όμως που μπορούμε να κάνουμε είναι οι μικρές «επαναστάσεις» της καθημερινότητας, μόνοι μας, με τη γνώση, την πληροφορία. Μπορούμε να αποτρέψουμε τον εν δυνάμει Μπρέιβικ που είναι στο δικό μας περιβάλλον να μεγαλώσει. Αλλά με πράξη, όχι μόνο να το λέμε. Πολλές φορές μαθαίνουμε πολύ καλύτερα με τη μία πράξη παρά με διακόσια λόγια. Αλλά πρέπει να θέλει κάποιος να διδαχθεί, αλλιώς δεν θα μάθει ποτέ. Ένα γιαπωνέζικο ρητό λέει ότι είναι πολύ δύσκολο ένας μαθητής να βρει έναν πολύ καλό δάσκαλο, αλλά είναι ακόμα πιο δύσκολο ένας δάσκαλος να βρει έναν πολύ καλό μαθητή. Και η γνώση μπορεί να νικήσει την προκατάληψη.

 

 

Τι σου δίνει ελπίδα σήμερα; Τι περιεχόμενο θα της έβαζες;

Για μένα, ελπίδα και ενέργεια δίνει οτιδήποτε δεν κλείνει τους ορίζοντές μου. Το να μαθαίνω πράγματα στην τέχνη, στη δουλειά μου. Να γνωρίζω ανθρώπους που σου μιλάνε και να βλέπεις λεωφόρους, ταξίδια, χώρες. Αυτό με αναζωογονεί. Όσο για την Ελλάδα… για πολλά χρόνια τελευταία, αισθανόμουν ότι ο Έλληνας είχε αρχίσει να αισθάνεται τόσο ένοχος, τόσο συμπλεγματικός για όλα. Κάθε Έλληνας, κάθε φίλος ξαφνικά βρέθηκε να κουβαλάει στις πλάτες του σαν το Άτλαντα τα πάντα και έτσι χάθηκε κάτι πολύ σημαντικό: η αξιοπρέπεια. Δεν φταίμε για όλα όλοι οι πολίτες επειδή είκοσι αλήτες δημιούργησαν ένα τρόπο επικοινωνιακό για να μεταφέρουν τα δικά τους λάθη στις πλάτες μας! Σήμερα όμως μπορώ να πω ότι έχω χαρεί με τον τρόπο που συμπεριφέρεται η καινούργια κυβέρνηση και, ναι, διακρίνω, ελπίδα.

 

Info:

«Manifesto 2083» σε δραματουργία Christian Lollike, με τον Δημήτρη Αλεξανδρή.
Απόδοση – σκηνοθεσία: Μαρίλλη Μαστραντώνη.
Θέατρο “Σημείο” – Δευτέρα και Τρίτη, μέχρι τέλος Μαρτίου.